Ga naar de inhoud
goede voornemens

O, dus dáárom belanden je goede voornemens in de prullenbak

Liggen je goede voornemens inmiddels in de prullenbak? Studentenpsycholoog Bram Vink weet hoe dat komt. Beter nog, hij weet hoe je ze wel waarmaakt.

Ken je het frisse-start-effect? Dat is de psychologische boost die je krijgt aan het begin van een nieuw jaar, je verjaardag, ja, zelfs aan het begin van een nieuwe dag. De frisse start is de goede moed waarmee je wakker wordt: vandaag ga ik ertegenaan.

Ik ben slecht in sport of ik kan niet koken. Alle mensen hebben bepaalde ideeën over zichzelf die ze baseren op eerdere mislukkingen en fouten’, zegt Bram Vink, studentenpsycholoog op de Hanze. ‘Het frisse-start-effect creëert een psychologische afstand tussen je verleden en je toekomst. Je hebt goede hoop dat het deze keer wel lukt.’

Een nieuw jaar, nieuwe kansen, de hele wereld voelt daar iets bij

Vlak na Nieuwjaar is het frisse-starteffect sterker. Dat komt volgens Vink doordat iedereen Nieuwjaar viert. ‘Mensen voelen zich aangetrokken tot rituelen. De overgang van het ene jaar naar het andere is een wereldwijd ritueel. Een nieuw jaar, nieuwe kansen, de hele wereld voelt daar iets bij. Dat gezamenlijke maakt de kans op succes groter.’

Stel nu dat het je doel bereikt, dat je nu, begin februari, fitter bent dan vier weken geleden, dat je beter in je vel zit en dat je je niet meer overgeeft aan je wilde impulsen. Dan hebt je het heel goed gedaan, want veel mensen zitten dertig dagen na 1 januari alweer met een zak chips op de bank Netflix te bingen. Wat ging er mis?

‘Als je voornemen is om te gaan sporten, moet je wel het gevoel hebben dat je daartoe in staat bent’

Je zou het een gebrek aan motivatie kunnen noemen, maar dat is volgens de studentenpsycholoog te simplistisch. Motivatie alleen is niet voldoende. Vink: ‘Als het je voornemen was om te gaan sporten, moet je het gevoel hebben dat je daartoe in staat bent. Dat noem je self-efficacy. Je moet kunnen kiezen wanneer, hoe en hoe vaak je sport: dat is de benodigde autonomie. En het is ook eenvoudiger als je het sporten niet in je eentje doet. Dat is het sociale aspect. Een trainingsmaatje of je aansluiten bij een groep helpt enorm.’

Vink benadrukt het belang van de omgeving. ‘Wil je stoppen met roken? In het gezelschap van niet-rokers is dat makkelijker. Je kunt wel stoppen als je omringd bent door rokers, maar dan moet je wel heel goed nee kunnen zeggen. Dus betrek je omgeving bij je pogingen. Vertel je vrienden dat je wilt stoppen met roken en vraag of ze je willen helpen. Goede vrienden zullen dat zeker doen.’

‘Misschien vindt hij zich, zonder die spieren, niet goed genoeg om erbij te horen’

Volgens Vink gaat het vaak mis met de goede voornemens omdat mensen niet goed nadenken over de drijfveren achter hun gedrag. ‘Een student die begint met fitnessen kan de wens hebben om net zo gespierd te worden als sommige van zijn klasgenoten. Misschien vindt hij zich, zonder die spieren, niet goed genoeg om erbij te horen. Het kan natuurlijk ook zijn dat hij zijn work-outs in zijn eentje doet, of dat de gang naar de sportschool niet in de agenda van z’n sociale leven past. Wat het ook is, zulke dingen geven meer stress dan voeldoening.’

Vink moedigt studenten aan om hun motieven goed onder de loep te nemen. ‘Zie het als een innerlijk onderzoek, stel jezelf vragen. Wat vond ik moeilijk? Was ik onzeker? Heb ik mezelf toegestaan om mijn onzekerheid als een probleem te zien?’ Eerlijk duurt het langst, stelt Vink. ‘Doe je iets omdat je het echt wilt en belangrijk vindt of vanwege externe beloningen en groepsdruk?’

Het afleren van oude gewoonten en het aanleren van nieuwe… dat is een kwestie van klein beginnen

Zeker wie goede voornemens heeft, moet in z’n oren knopen dat het de ene dag beter gaat dan de andere. ‘Sta jezelf toe om onvolmaakt te zijn’,  zegt Vink. ‘Wie vastzit in het denken in falen óf slagen, vergroot de kans op opgeven. Dit is het doel en ik ga het perfect doen… dat is geen goed uitgangspunt.’

De sleutel voor het afleren van oude gewoonten en het aanleren van nieuwe is klein beginnen. Vink vertelt hoe, jaren geleden, zijn eerste poging om push-ups te doen mislukte. ‘Het was geen slimme aanpak. Ik probeerde steeds zoveel mogelijk push-ups te doen. Na een week had ik er geen zin meer in. Toen probeerde ik het opnieuw, maar toen legde ik de lat laag: gewoon een paar keer per week twee of drie push-ups. Nu doe ik er elke ochtend dertig. Ik heb de gewoonte in de loop der jaren opgebouwd.’

Wil je vaker naar de sportschool… begin gewoon eens met de wandeling ernaartoe

Vink raadt iedereen het boek Atomic Habits van James Clear aan. Een verhaal uit het boek gaat over Twyla Tharp, een beroemde danseres en choreografe, die elke ochtend twee uur traint. ‘Op de vraag hoe ze dat volhoudt, antwoordt ze dat ze zich concentreert op het aantrekken van haar trainingskleren en het instappen in een taxi. Als ze bij de sportschool aankomt, heeft ze altijd nog de keuze om wel of niet te trainen. Voor haar maakt die eerste stap, simpelweg in de taxi stappen, deel uit van de routine.’

Een goed voorbeeld voor al die studenten die zich voornemen om vaker naar de sportschool te gaan? Begin met gewoon met een wandeling naar de sportschool. Daar aangekomen kun je beslissen of je wel of niet gaat sporten. Vink: ‘Focus je op de energie die je erin steekt, niet op het resultaat. Sommige dagen zullen beter zijn dan andere, het is net als met de golven in de zee.  Als ze maar blijven stromen, volgt er uiteindelijk een opwaartse trend.’

Foto: Andreea Luta