Stem lokaal, stemlokaal, waarom schrijven we sommige woorden aan elkaar en andere juist niet? Is er iemand op de Hanze Hoge School die dat weet?
Stem Lokaal. Dat vind ik een leuke leus (in Groningen toeterde de Stadspartij er de laatste weken mee). Stem Lokaal doet denken aan de plaats waar je moet stemmen, het stemlokaal.
Naast stemlokalen heb je in Groningen om ondoorgrondelijke redenen ook stembureaus. Daar kun je geen leus van maken, want stem bureau… dat klopt niet. (Tenzij een partij die zich Bureau noemt zich in de verkiezingsstrijd werpt, want dan kan het: Stem Bureau!).
Je schrijft dus stembureau en niet stem bureau. Toch komt die schrijfwijze, mét de spatie, regelmatig voor. Vooral bij langere woorden: appartementen complex, voetbal supporters, luchtvaart maatschappij. Er zijn zelfs verrassend veel studenten die Hanze Hoge School schrijven.
Chocolade melk in een koffie kopje
Niet dat ik het heel erg vind, hoor. Taal verandert nu een maal. Wat ik gisteren merk waardig vond, vind ik morgen dood normaal.
Dus.
Ik eet bloem kool met pinda kaas en ik drink chocolade melk uit een koffie kopje. Ik woon in een hoek huis naast een doorzon woning in een villa wijk met portiek flats en mijn lievelings sport is kick boxen.
Ooit was er een web site waar op je melding kon maken van onjuist spatie gebruik. Daar konden ouwe hoeren zo als de buur vrouw en ik uren lang schudde buiken om zinnen als: paus op non actief en konijnen bouten in pruimen saus.
Die site is op geheven om dat het tegen woordig niemand meer een malle moer kan schelen of je een samen stelling aan een schrijft of los van elkaar.
Zondermeer bijvoorbaat wittekool
Het is wel opmerkelijk dat er ook een taaltrend is die precies de andere kant op gaat. Enzovoort is één woord waar het er vroeger, nog niet zo heel lang geleden, drie waren: en zo voort. Die drie woordjes zijn er één geworden. Je kunt ze zomaar (zo maar) tegenkomen. Allesbehalve. Bijgevolg. Toentertijd. Niettemin. Hoogachtend.
Maar dat zijn ouderwetse woorden, zou men kun tegensputteren. Klopt, maar wat dacht je dan van gloednieuwe samensmeltingen? Toptien, ondermeer, bijdeze, doormiddelvan, wittekool en bijvoorbaat. Dat zijn zondermeer woorden die iedere Nederlander nog niet zolang geleden altijd los van elkaar schreef. Nu worden ze gewoon als één woord opgepend, het zijn fusiewoorden.
Het beste voorbeeld van een fusiewoord in wording is teveel. Twee is te veel. Waarom staat hier een spatie tussen te en veel? Omdat te iets zegt over veel. Het is niet gewoon veel, niet heel veel, niet een beetje veel, niet ongelofelijk veel, maar te veel.
Te rood, te mooi, te gek en te veel
Veel is hier een telwoord en te is een bijwoord, maar dat hoef je niet te weten. Vul gewoon een ander woord in en je ziet meteen waarom die spatie hier hoort. Te rood, te groen, te mooi, te lelijk, te gek!
Nog steeds als ik ergens teveel zie staan, zegt een stemmetje in mijn hoofd: rode pen! Maar steeds vaker ook, hoor ik een andere boodschap: ach ja, nou en, la maar gaan.
Afijn, enfin, en fin (want afijn is een vernederlandsing van en fin en dat is weer Frans voor ten slotte, dat uiteindelijk is samengesmolten tot tenslotte), wat moet je met al deze wetenswaardigheden?
Nou, bij de verkiezingen voor de Gemeenteraad wist ik niet op welke partij ik moest stemmen. Daarom deed ik de StemWijzer. Wijzer, dat lijkt me een mooie naam voor een nieuwe lokale partij. Stem Wijzer.
