Revival van de Groninger bierbrouwerij

Jeroen Bax (28) van Baxbier en Martijn Swierstra (26) van Brouwerij Martinus zetten de Groninger biercultuur weer op de kaart. De tijd van de massaproductie lijkt voorbij, ruim baan voor de speciaalbieren. ‘Niet meer gieten, maar echt genieten.’

In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de nationale biermarkt gedomineerd door twintig brouwerijen. In de afgelopen jaren is het aantal bierbrouwerijen razendsnel toegenomen tot boven de driehonderd. Groningen verwelkomde Baxbier in het voorjaar van 2014 en een aantal maanden geleden zag Brouwerij Martinus het levenslicht.

Jeroen Bax, de eigenaar van Baxbier, runt de brouwerij samen met Sepp Jansen. De twee leerden elkaar kennen bij Groninger Studenten Wielervereniging Tandje Hoger en deelden al gauw een passie voor speciaalbieren. ‘We zijn heel kleinschalig begonnen. Op een gegeven moment gingen we met vrienden en familie op vakantie in Oostenrijk, waar we veel speciaalbieren proefden. We vergeleken ze met onze eerste bieren en merkten dat die van ons veel lekkerder waren. Onze bieren waren voller en complexer van smaak. Toen dachten we: we doen het gewoon, we gaan op grotere schaal brouwen.’
Jeroen is een ondernemend type. ‘Ik heb Commerciële Economie aan de Hanzehogeschool gestudeerd, maar daarna had ik het plan om leraar Geschiedenis te worden. Toch heb ik dat idee laten varen. Als ik iets bedenk, wil ik dat namelijk het liefst meteen de volgende dag uitvoeren. Dat is het ondernemende in mij. Met Baxbier heb ik dat kunnen bewijzen.’

We willen Groningen weer op de kaart zetten als bierstad

De vader van brouwmeester Martijn Swierstra, Albert Jan, had jarenlang een drukkerij. Toen de inkomsten begonnen terug te lopen maakte Albert Jan een carrièreswitch. Het monumentale drukkerijpand aan de Kostersgang werd omgetoverd tot brouwerij, proeflokaal en feestlocatie ineen.
Martijn heeft een brouwcursus aan de Universiteit Gent gevolgd en zegt in het leven drie passies te hebben: bier, muziek en liefde. ‘We waren altijd al hobbybrouwers. Nu hebben we een hele professionele en efficiënte installatie staan. In het proeflokaal schenken we onze bieren, die binnenkort ook verkrijgbaar zijn bij kroegen en slijterijen in Groningen. We willen Groningen weer op de kaart zetten als bierstad.’

Speciaalbieren en toekomstplannen
Tot op heden heeft Baxbier zes speciaalbieren op de markt gebracht, met namen als Kon Minder en Oma’s Pruim. ‘Sepp en ik vullen elkaar heel goed aan’, legt Jeroen uit. ‘Hij is meer van de wetenschappelijke benadering qua samenstelling van het bier, terwijl ik meer op intuïtie proef. Omdat ik geschiedenis heb gestudeerd, lijkt het me ook leuk om in de archieven te zoeken naar oude recepten. Wat we het belangrijkst vinden, is dat Baxbieren in balans zijn. Geen overheersende zoetigheid of bitterheid, maar een goede combinatie van ingrediënten met een fijne geur en nasmaak. Het gaat ons om de totaalbeleving van het bier.’

We hoeven ook niet zo nodig met ons bier in de supermarkt

Baxbier is volgens Jeroen veruit de grootste Groningse brouwerij en hun bieren zijn verkrijgbaar bij iedere Mitra in het land. Het bier wordt nu nog geproduceerd in ketels van brouwerijen met overcapaciteit, maar in het voorjaar van 2016 moeten er in Groningen een eigen brouwerij en proeflokaal staan. Over de locatie kan Jeroen nog niets zeggen, behalve dat die vlak bij de Hanzehogeschool is. ‘Ideaal voor afstudeerfeestjes dus’, merkt Jeroen op.
Bij Brouwerij Martinus heb je momenteel drie keuzes: blond, bruin en pale. In de brouwerij kunnen maximaal negen bieren getapt worden. ‘Ons huidige aanbod is vrij toegankelijk. We willen eerst een goede basis leggen en bieren brouwen die ook in kroegen worden geschonken. Wat meer experimentele bieren komen later. Komende winter willen we bijvoorbeeld een hele zware quadruple maken’, vertelt Martijn in het proeflokaal. ‘In een quadruple zit meer dan tien procent alcohol. De winter is de periode van de verwarmende en zoete bieren, in de zomer drinken veel mensen liever wat drogere en minder zoete drank.’
Water is volgens Martijn een heel belangrijk ingrediënt van bier. ‘Wij halen ons water uit de Drentsche Aa, een bron van oerwater. Als een brouwerij uit een andere stad onze recepten zou kopiëren met ander water, krijg je echt een heel andere smaak. De hop is overigens niet lokaal geteeld.’ Martijn benadrukt dat Brouwerij Martinus voorlopig vooral Groningen als afzetmarkt heeft. ‘We willen het bier eerst zo dichtbij mogelijk verkopen, in kroegen en slijterijen. We hoeven ook niet zo nodig met ons bier in de supermarkt.’

De opmars van kleine brouwerijen
Jeroen en Martijn zien hun brouwerijen niet als concurrenten. De totale bierconsumptie is in de afgelopen jaren gedaald, maar speciaalbier zit enorm in de lift. ‘Je zou kunnen zeggen dat we dezelfde missie hebben’, zegt Martijn. ‘Je moet samenwerken om van Groningen weer een leuke bierstad te maken. Lokale bieren dragen bij aan de identiteit van Groningen.’
Jeroen kan zich daar helemaal in vinden. ‘Ik ben een voorstander van lokale producten. Door de nieuwe brouwerijen wordt iedereen scherper en beter. De trend is dat mensen steeds vaker kiezen voor goede producten die bij elkaar passen. De Kaaskop in de Zwanestraat is bijvoorbeeld een winkel die inspeelt op die behoefte.’

Pils kun je overal drinken, ons bier hoort echt bij Groningen

De bierbrouwers zijn open over hun manier van werken. ‘Door het bierproces inzichtelijk te maken en rondleidingen te geven, maak je mensen er bekend mee’, geeft Jeroen aan. Ook Martijn heeft geen geheimen. ‘Juist niet. Terwijl je het drinkt, zie je hoe je biertje wordt gemaakt. Die transparantie streven we na, mensen willen zien waar hun producten vandaan komen. Daarom willen we ook brouwcursussen, workshops en proeverijen organiseren.’

Studenten en lokaal bier
De meeste studenten hebben het logischerwijs niet al te ruim en letten bij het kopen van bier goed op de prijs. De kratten die in de aanbieding zijn gaan altijd hard in de supermarkt en anders zijn de budgetbierblikken nog een optie.
Toch mis je volgens Martijn de echte beleving van de stad als je student bent in Groningen en nog nooit een lokaal biertje hebt geproefd. ‘Pils kun je overal drinken, ons bier hoort echt bij Groningen. Bij Brouwerij Martinus proef je Groningen. Ons bier is een oprecht product, waarbij je goede gesprekken voert en tot rust komt. Het proeven van lokaal gebrouwen bier hoort bij de ultieme Groninger studentenbeleving.’ Bij lokale brouwerijen gaat het om bier én beleving, en daar betaal je inderdaad een paar extra euro’s voor.
Toch spoort Jeroen studenten aan om eens wat nieuws te proberen. ‘Je merkt dat er langzaam maar zeker minder bier voor massaconsumptie wordt gedronken. Lokale bierbrouwerijen zijn goed voor een stad. Studenten zitten in een onderzoekende levensfase. Probeer ook eens een genietbier. Ik zou zeggen, meer genieten in plaats van gieten.’