Da Vinci teelt ondernemersgeest

In de minor Da Vinci krijgen studenten de lesstof niet op een presenteerblaadje, ontdekte Tijdo van der Zee. Ze moeten het onderwijs vooral zelf vormgeven. Want ondernemend gedrag, dat kun je kweken.

Lef en bravoure. Een kamer binnenwandelen en uitstralen: met mij kun je zaken doen. Dat is het stereotype beeld van de geslaagde ondernemer. Maar aan dat beeld hoeven studenten met zakelijke ambities zich volgens Dinant Roode niet te spiegelen. ‘Dat neemt niet weg dat een beetje assertiviteit natuurlijk wel handig is’, zegt de hogeschoolhoofddocent van de Hanzehogeschool. ‘Veel studenten durven je bij een presentatie nauwelijks in de ogen te kijken. Ik krijg ook wel eens een LinkedIn-verzoek van een student die me tijdens een bijeenkomst gewoon een hand had kunnen geven en me wat had kunnen vragen.’
De gemiddelde student blijkt tamelijk afwachtend en denkt zijn leven met een smartphone te kunnen regelen. In de minor Da Vinci waaraan Roode is verbonden, wil hij studenten duidelijk maken dat ze er met die houding niet komen. ‘Verantwoordelijkheid nemen, in actie komen en niet blijven hangen in goede voornemens. Daar gaat het om’, zegt de zelfverklaard teacherpreneur. ‘Ervaren dat werken vanuit je kracht je tot dingen in staat stelt die je voor onmogelijk had gehouden.’

Ouderwetse ondernemer

Geen ondernemen sec
Da Vinci, een zogeheten honoursminor, bestaat op de Hanzehogeschool inmiddels negen jaar. Twee keer per jaar doorlopen 25 voornamelijk derde- en vierdejaars het programma in Cube050, de zogeheten incubator (broedmachine) van de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen. De focus in de minor ligt op ondernemend gedrag, niet op ondernemen sec. ‘Niet iedere student wil voor zichzelf beginnen’, zegt Roode. ‘Maar werkgevers zien wel graag personeel met een ondernemende instelling, werknemers die ideeën en oplossingen aandragen. Mensen die het bedrijf verder kunnen helpen.’
Deelnemers aan de minor, die een half jaar in beslag neemt (dertig studiepunten), zijn vanzelfsprekend voornamelijk afkomstig van de Hanzehogeschool, maar ook studenten van Stenden Hogeschool en de NHL Leeuwarden weten de minor te vinden. Af en toe melden zich zelfs studenten aan die van verder weg komen. De opleidingen van de studenten die meedoen lopen sterk uiteen. ‘Van Sociaal Pedagogische Hulpverlening tot Technische Bedrijfskunde. Je kunt het zo gek niet bedenken. De populatie is heel gemêleerd.’

Moderne ondernemer

Ondernemersgoeroe Sarasvathy
De studenten volgen drie leerlijnen. In de eerste lijn, persoonlijke ontwikkeling, ontdekt de student welk type ondernemerschap het best bij z’n persoonlijkheid past. In de tweede lijn behandelen de studenten het ontwikkelen van een dienst of product volgens de effectuation-methode. Deze ongeveer twintig jaar geleden door ondernemersgoeroe Saras Sarasvathy opgestelde methode benadrukt het maken van keuzes onder telkens wisselende omstandigheden. Roode: ‘We gebruiken ook Design Thinking en Krachtgericht Begeleiden om de mindset te beïnvloeden.’ De kennisleerlijn tenslotte mondt uit in een essay.
De studenten werken veel samen. Dat levert verrassende resultaten op, omdat de deelnemers zoveel verschillende achtergronden hebben. ‘Stel dat een psychologiestudent een website wil beginnen. Dan kan een informaticastudent hem een minicursus WordPress geven. Omgekeerd kan een informaticastudent behoefte hebben aan enkele sessies mindfulness, die de psychologiestudent dan wel kan regelen.’

Ondernemend echtpaar

Museum- en maak-me-beter-momenten
De docenten sturen bij tijdens zogeheten museummomenten en maak-me-beter-momenten. Een museummoment is iets wat je meemaakt, of een plotseling inzicht dat zó belangrijk voor je is, dat je het in een persoonlijk museum zou willen zetten. ‘Het vastleggen van zo’n moment is belangrijk’, meent Roode. ‘Het definieert wie je bent, wat je kunt en wat je juist niet kunt. Hierdoor word je je bewust van de zaken die bij je passen. Je moet af van het idee dat je jezelf moet afmeten aan één of andere norm.’ In een maak-me-beter-moment schakelt een student de hulp van docenten en medestudenten in wanneer hij ergens vastloopt.

Mondiale ondernemer

Spannende vragen
Andere ondernemersminoren in Nederland verwachten allemaal een concreet resultaat: een ondernemersplan, een crowdfundactie of een gloednieuwe startup. Dat is allerminst verboden bij Da Vinci, maar het moet niet. ‘Een student die werkt bij een fietsenfabrikant, zag zichzelf als uitvinder, maar het lukte hem niet om er op z’n werk iets mee te doen. Door onze minor kreeg hij zelfvertrouwen. Tijdens een voortgangsgesprek durfde hij aan te kaarten dat hij zich graag met technisch complexe vraagstukken bezig hield. Die positie heeft hij toen gekregen.’
De onalledaagse aanpak van Da Vinci is niet voor iedereen geschikt. ‘Veel studenten vinden het heerlijk om niet meer in het strakke studiekeurslijf te zitten. Daar zitten lui bij die de vrijheid niet aankunnen en hun bed nauwelijks meer uit komen. Huisgenoten en ouders beginnen vragen te stellen: welke vakantieminor ben je aan het volgen?’
Da Vinci vraagt om zelfdiscipline en jezelf ter discussie stellen. ‘Wie ben ik eigenlijk, wat kan ik? Voor ons zijn dat spannende vragen, waar studenten mee aan de slag kunnen gaan. Als ze die vragen maar in een bredere context plaatsen. Dat iedereen wat kan leren van het pad dat je aflegt.’
Het team van Da Vinci wil de studenten echt veranderen. ‘Als ze hun studie vervolgen moeten ze vaker zegen: ja, mooie kennis, maar als ik het voor mezelf zinvol wil maken, dan zou ik het in déze context willen plaatsen of er dát aan toe willen voegen. Hun mindset en hun houding zullen anders zijn.’

Verantwoord ondernemer

Kennis verzilveren
De minor Da Vinci is één van de vele minors om Nederlandse studenten ondernemend gedrag mee te geven. Ondernemerschapsonderwijs is één van de pijlers van het zogeheten Valorisatieprogramma van het Ministerie van Economische Zaken. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) voert het programma uit, met als doel het verzilveren van de kennis op hogescholen en universiteiten.

Tijdo van der Zee schreef dit verhaal in opdracht van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.