De grote Groninger eierballentest 2017

De eierballentest is sinds 2015 best wel een dingetje, om Groningse glorie Kraantje Pappie te parafraseren. Samen met De Smaak van Stad doken we op 4 november bij Brouwerij Martinus voor de derde maal in de eierballenbak. De Grote Groninger Eierballentest 2017.

De eierballentest live, in een bierbrouwerij, met zoveel animo dat het evenement binnen een uur is uitverkocht en de kaartjes worden verhandeld op Ticketswap. Wie had dat ooit gedacht toen ik zo’n drie jaar geleden in café Merleyn mijn tanden in de Groningse snack zette en in volle euforie de hoofdredacteur het appje stuurde: ‘Eierballen testen. Letterlijk een vet idee!’

Vol in de spotlight met vers gefrituurde eierballen. Why the f*ck not!

Nou, ik niet in ieder geval. Het initiatief om dit jaar een clash of the titans te houden met de beste vijf eierballentoko’s uit voorgaande testen, komt van oud-jurylid Saskia Jonker. Vanuit haar culinaire stadsblog De Smaak van Stad lijkt het Saskia een topidee om groots uit te pakken. Geen achterkamertjestest meer. Nee, vol in de spotlight met vers gefrituurde eierballen. Why the f*ck not!

Uit de vorige twee testen komen Friet van Piet, Kwalitaria Jolie, Hoek, cafetaria Koning, cafetaria De Paardeschuur en Restaria Zuid als de beste eierballenmeesters naar voren. De eerste wil niet meedoen vanwege een al dan niet vijandige overname. Dus blijven er nog vijf titanen over. In plaats van snackbar Hoek nodigen we Van Genieten uit. Dit is de producent van de Groningse snack die onder andere door de snackbar aan de Grote Markt wordt.

Visueel al een no go
De criteria zijn hetzelfde als altijd. Beginnend bij de buitenlaag van de bal en eindigend bij de nasmaak: crunch, ragout, ei en overall ervaring. De jury bestaat uit oude bekenden en twee nieuwe gezichten. Uiteraard hebben we eierballenexpert Richard Postma en hoofdredacteur van De Smaak van Stad Saskia Jonker aan tafel. De nieuwkomers zijn kookboekenschrijfster Angela Prins en frituurfestivalkoning Jornt Weersing, beter bekend als de Man van De Bruine Fruitschaal.
Na een korte introductie van hostess Lara Harbers kunnen de ballen gaan rollen en begint de battle. Met als eerste eierballenmeester cafetaria Koning. De zaal valt stil. Wij zijn niet de enige juryleden. Alle aanwezigen proeven mee van het netjes in partjes gesneden culturele erfgoed van Groningse bodem.

Ik geef het een tien wat betreft de categorie ei

Wat gelijk opvalt bij Koning is de grootte van de snack: een tikje klein. De dooier heeft een blauw randje, visueel eigenlijk al een no go. We nemen een hapje. Ik kijk de tafel rond en zie ieders gezicht een metamorfose doorlopen: van bedenkelijke plooi tot verbaasde blik van opluchting.
‘Deze zijn gewoon goed. Punt’, zegt Richard Postma.
Angela en Saskia zijn in druk overleg.
‘De ragout is echt heel lekker.’
En dat het ei blauw is? Daar lijken we geen last van te hebben.
‘Het is misschien wel blauwig’, zegt Jornt, ‘maar bijzonder smeuïg. Ik weet niet hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen. Ik geef het een tien wat betreft de categorie ei.’
Dat zijn nog eens openingsknallers. Koning krijgt een gemiddeld cijfer van 8,36.

Goudgeel eitje
We nemen een paar slokken van ons drankje, maar veel tijd om bij te komen hebben we niet. De volgende eierbal staat al voor onze neus. De eierbal van Van Genieten. Bij de eerste tests was het schudden van de opgesneden eierbal een vast ritueel. Zo zie je of de kern zorgvuldig in de ragout is ingepakt. Nu de vette hap ons zo netjes voorgesneden wordt geserveerd, mist dat stukje spanning. Vasthoudend aan de traditie, schud ik het kwart-partje toch. Uit mij ooghoek zie Saskia hetzelfde doen. Het goudgele eitje van Van Genieten blijft keurig zitten. We nemen hapjes, smakken, maken aantekeningen en smakken verder. Mijn verwachtingen van Van Genieten zijn hoog. De klassieke eierbal van de producent eindigt in 2015 als tweede. Bij de test een jaar later was de door Richard stiekem ingebrachte Feierbal ook goed voor een tweede plaats.

Proeven jullie dat ook? Het pepertje op het eind?

Nu valt de snack op door een neutrale smaak. We kijken elkaar aan. Angela denkt even na.
‘Proeven jullie dat ook? Het pepertje op het eind? Het is een beetje een vals vlammetje, dat niet helemaal past na zo’n verfijnde smaak.’
We zijn het met haar eens. Van Genieten scoort een 7,54.

Zuid = Jolie
De proefschaal is nog niet weg of de nieuwe partjes staan voor ons klaar. In 2016 verloor Restaria Zuid van Kwalitaria Jolie. Achteraf hoorden we dat beide toko’s precies dezelfde eierballen in de koeling hadden staan. Met dat in mijn achterhoofd neem ik een hap.
Angela en Saskia zijn het er snel over eens. Het ei is lekker, de crunch is goed, alleen de ragout is te weinig.
‘En dat terwijl hij echt heerlijk op smaak is. Daar wil je meer van.’
Richard is het met ze eens.
‘Daardoor is het geheel een beetje droog. Het ei overheerst.’
‘Maar de kruiden zijn echt lekker, hoor’, besluit Jornt.
Duimpje omhoog voor Zuid, score: 7,30.

Na drie compleet verschillende eierballen en meerdere flesjes Fritz Kola, pak ik snel het moment tussen de bedrijven door om naar het toilet te sprinten. Het valt me op dat het publiek net zo serieus bezig is met beoordelen als wij. Fijn, allemaal liefhebbers. Mijn nieuwsgierigheid stijgt: zouden we tot een eensluidend oordeel komen?

‘Dit is niet leuk meer’
Bij terugkeer staat de snack van cafetaria De Paardeschuur al voor me klaar. De Paardeschuur is qua reputatie, net als Koning, een begrip in de Groningse snackwereld. De cafetaria heeft meerdere versies eierbal, de klassieke, natuurlijk, maar ook ballen met chorizo-, roti- en méditerranée-ragout. Ik neem een hap in de verwachting een hele uitgesproken kruidenmix te proeven. Niets is minder waar. Alle smaken vallen langzaam op hun plek en laten een lange en fijne nasmaak over.

De ragout heeft een anijsachtige smaak. Heel specifiek. Je moet ervan houden

Naast me merk ik dat Jornt hetzelfde ervaart. We kijken elkaar aan.
‘Dit is niet meer leuk’, roept de man achter De Bruine Fruitschaal.
‘Wat lekker.’
Saskia is het niet met hem eens.
‘De ragout heeft een anijsachtige smaak. Heel specifiek. Je moet ervan houden.’
Angela en Richard sluiten zich bij haar aan. De bal scoort een gemiddelde van 8,34.

Een lekker zuurtje
Het einde nadert. Lara checkt met de aanwezigen of iedereen er nog zin in heeft. Ja hoor, dat hebben ze. Misschien hebben de gasten zelfs door al dat geproef nog meer honger gekregen. De winnaar van de vorige eierballentest, Kwalitaria Jolie, deelt de laatste partjes van deze wedstrijd uit. Voor de laatste keer proeven we, schrijven we en kijken moeilijk rond. Want moeilijk is het.

Zei ik al dat ik het niet meer leuk vond? Nu is het echt niet meer leuk

De goed uitgebalanceerde smaak, het goudgele ei, de stevige crunch, het valt allemaal op z’n plek. ‘Het heeft wel een lekker zuurtje’, smakt Richard na.
‘Ik vind de ragout goed’, zegt Angela tevreden.
‘Zei ik al dat ik het niet meer leuk vond’, grapt Jornt. ‘Nu is het echt niet meer leuk.’ Cijfer: 8,20.

We gaan in beraad en al snel blijkt dat over smaak niet te twisten valt. We nemen de cijfers als leidraad, maar uiteindelijk gaat het om de algehele beleving per jurylid. Daar waar ik smelt voor De Paardeschuur en het als onbetwiste nummer één zie, zijn de medejuryleden het duidelijk met me oneens. Mijn belangrijkste argument: de snack heeft de smaak die ik ervaar wanneer ik aan een eierbal denk. De rest vindt die ervaring bij Koning.

Jury versus publiek
Een overduidelijke vier tegen één. Onze top-drie komt, op de winnaar na, wel overeen. Een duidelijke tweede plaats voor Kwalitaria Jolie. De Paardeschuur eindigt voor mijn medejuryleden op plaats drie. Bij mij is dat Koning. Ik kan ermee leven, laat ik mijn collega fijnproevers weten.
‘Zeker weten?’, vraagt Angela.

Ondertussen stromen de cijfers van het publiek binnen. De top-drie is totaal anders dan die van de jury. Op de derde plaats eindigt Van Genieten, gevolgd door De Paardeschuur en Kwalitaria Jolie die dus de publieksprijs in de wacht sleept.
In de keuken is het laatste woord nog niet gezegd. We praten na. Ondanks het grote succes van het evenement blijven jury en deelnemers achter met vragen. Waarom is er zo’n groot verschil tussen de smaak van de jury en die van het publiek? Hoe kan het dat de ballen van Jolie en Restaria Zuid dezelfde zijn, maar toch anders smaken? Moeten we eigenlijk niet overgaan op blind beoordelen?
We hebben een jaar bedenktijd. Eén ding moge duidelijk zijn: deze culinaire snack is niet voor niets benoemd tot erfgoed. Het leeft.

Foto’s: Jasper Bolderdijk (c)

Zit jouw snackbar er niet tussen? Check dan de tests van 2015 en 2016!