De kunst van het samenvatten

Marit is wat men gerust een supersamenvatter mag noemen. De derdejaars verdient er zelfs een leuk zakcentje mee. ‘De simpele vraag die ik mezelf stel, is: wat wil de schrijver vertellen?’ 

‘Ik lees nooit een samenvatting zonder het boek zelf te hebben gelezen. Daar ben ik te controlfreakerig voor. Of te wantrouwig, ‘t is maar hoe je het bekijkt. Ik moet zeker weten dat het klopt. De enige manier om daar achter te komen is het boek zelf lezen.’ Dat is geen probleem voor derdejaars HBO-Rechten Marit Klijnstra (20) uit Hoornsterzwaag. ‘Ja, pak de atlas er maar bij. Het is een lintdorp in de buurt van Oosterwolde. Appelscha, Jubbega, die kant op. Twee uur met de bus van school. Voor mij is dat leestijd. De meeste studieboeken vind ik interessant, dus een straf is het sowieso niet. Thuis, met de computer bij de hand, ga ik nog eens door de gelezen tekst heen om de samenvatting te maken. In de bus doe ik dat niet, nee. Daar maak ik niet eens aantekeningen. Thuis is samenvatten. De bus is lezen en lezen is begrijpen.’

Fluitje van een cent
Marit is wat men gerust een supersamenvatter mag noemen. En daar is een leuk centje mee te verdienen. Op stuvia.nl staan inmiddels 26 samenvattingen van haar hand, kleintjes van drie pagina’s en langere waarin ze een pil van driehonderd bladzijden terugbrengt tot de essentie in een pagina of veertig, vijftig. 26 samenvattingen, de oogst van een jaartje werk. ‘Nou ja, werk. Ik doe niets meer of minder dan anders. Ik maak alleen samenvattingen van de teksten die ik voor de opleiding moet bestuderen. En dat deed ik altijd al. Kortom, ik zet ze alleen ook nog op stuvia. Een fluitje van een cent, en dat leverde me bij elkaar inmiddels zo’n tweehonderd euro op.’

De simpele vraag die ik mezelf stel is: wat wil de schrijver vertellen?

Het idee achter stuvia is even slim als simpel: studenten zetten samenvattingen van studieboeken op de site en iedere keer dat iemand zo’n samenvatting downloadt, rinkelt de kassabel. Wanneer hij drie euro voor een samenvatting vraagt, krijgt hij 1 euro 60. De eigenaars van de site vangen de resterende 1 euro 40. ‘Ze zorgen goed voor zichzelf’, beaamt Marit, ‘maar oké, ze hebben een goede naam opgebouwd en het werkt. Ik hoef me nergens druk over te maken, het zaakje loopt.’

Stampen is niet slim
Goed samenvatten begint bij goed lezen. ‘De simpele vraag die ik mezelf stel is: wat wil de schrijver vertellen? Eigenlijk is het antwoord op die vraag al een samenvatting. Mijn aanpak dwingt me om steeds weer terug te keren naar de kern van de tekst. Het is mijn manier van leren: als ik een tekst heb samengevat, begrijp ik hem. Er zijn veel studenten die voor een tentamen dingen in hun hoofd proberen te stampen. Dat werkt naar mijn idee niet, je onthoudt het veel korter dan wanneer je de stof snapt.’

Als ik een tekst heb samengevat, begrijp ik hem

Samenvatten is eenvoudiger als een tekst logisch is opgebouwd. Marit kan dat inmiddels vrij snel beoordelen. ‘Je ziet dan bijvoorbeeld uitweidingen over zaken die niet gaan over het hoofdonderwerp. Dan weet ik al: die komen waarschijnlijk niet in m’n samenvatting. Toch lees ik ze, want je weet maar nooit. Bij beschrijvingen van arresten en andere gerechtelijke uitspraken zie je vaak bespiegelingen over rechtsregels die niet in de uiteindelijke beslissing voorkomen. Dan spring ik vaak naar de concluderende paragraaf om het belang van die bespiegelingen al vooraf in te schatten.’

Keuterboer & advocaat
Marit wilde heel lang advocaat worden, of journalist. ‘Maar nu zie ik eerder een toekomst als boerin. M’n vriend en zijn vader hebben een melkveehouderij. Meer dan tweehonderd koeien nu, met al het jongvee erbij. Het is een groot bedrijf, als keuterboer kun je de kost echt niet meer verdienen. Boerenbedrijven hebben te maken met verschrikkelijk veel wetten en regels: melkquota, milieuvoorschriften en ga zo nog maar even door. Daarin zou ik m’n ei best wel kwijt kunnen. Maar toch denk ik dat ik er altijd een juridische baan bij wil hebben.’

Al is het mooi meegenomen, ik doe het niet voor het geld

Ze zou het boerenvak kunnen combineren met een baan bij een juridische afdeling van een overheid. ‘Ik loop stage bij de gemeente Ooststellingwerf op de afdeling Toezicht & Handhaving. Deze afdeling ziet bijvoorbeeld toe op de naleving van bouwvergunningen en andere zaken waarbij veel wet- en regelgeving komt kijken. En als je inwoners goed wilt informeren, komen mijn schriftelijke vaardigheden goed van pas.’

Kennelijk is overduidelijk
Zeker als het om juridische kwesties gaat, want juristenjargon zit barstensvol begrippen die gewone burgers niet of nauwelijks doorgronden. (Zelfs gangbare woorden kunnen iets anders betekenen als een jurist ze gebruikt. Het onschuldige kennelijk, bijvoorbeeld. Als een jurist je schrijft dat je iets met de kennelijke bedoeling hebt gedaan, is dat een verwijt: in zijn taal betekent kennelijk overduidelijk.)
‘Ik denk wel dat ik inmiddels mag zeggen dat ik goed kan samenvatten’, zegt Marit. ‘Het was zelfs één van mijn klasgenoten, en tevens beste vriendin, Oshin, die er zo veel aan had dat ze me aanraadde om ze op stuvia te zetten. Ik had daar nog nooit van gehoord.
‘Al is het mooi meegenomen, ik doe het niet voor het geld. Ik heb ook nooit overwogen om m’n klasgenoten er iets voor te vragen. Kom op, zeg. Die helpen mij weer als ik met één of andere opdracht vastloop. Hoewel…’, peinst ze, ‘dat gebeurt eigenlijk bijna nooit. Nou ja, het idee dat ik ze in dat geval makkelijk om hulp kan vragen, is mij al genoeg.’

Dit stuk verscheen eerder in HanzeMag 11, 2013