Eeuwige held Hiddink

Guus Hiddink was trainer-coach in voetbalgekke landen als Nederland en Turkije. Maar nergens bracht hij zoveel teweeg als in Zuid-Korea. Het land, de cultuur en het voetbal. In het Academiegebouw geeft de ‘eeuwige held’ college.

In 1998 was Guus Hiddink (Varsseveld, 1946) bondscoach van het Nederlands elftal. Voor het eerst maakte hij een wereldkampioenschap mee, en dan ook nog met een team dat tot de favorieten behoorde. In de eerste ronde had Oranje in Marseille geen enkele moeite met de nationale elf van Zuid-Korea, al voor de rust zaten de drie punten in de tas (1-0 Cocu, 2-0 Overmars) en na negentig minuten stond een alleszeggende 5-0 op het scorebord (3-0 Bergkamp, 4-0 Van Hooijdonk en 5-0 Ronald de Boer). Het verschil tussen beide teams was meer dan een kwestie van kwaliteit, zegt Hiddink op 6 februari in het Academiegebouw in Groningen. ‘Zuid-Koreanen tonen altijd eerbied voor mensen met een hogere status, zoals ouderen. Dat is een nadeel in confrontaties met sporters uit het westen, die meestal brutaal zijn. En zeker de Nederlanders.’

Volslagen onbekenden kregen de voorkeur boven spelers met een lange staat van dienst. Dat was absoluut not done.

Tijdens een sabbatical ontmoette Hiddink de president van de Zuid-Koreaanse voetbalbond. Die vroeg hoe Zuid-Korea het zou moeten aanpakken in de aanloop naar het WK voetbal dat in 2002 in Japan en Zuid-Korea zou worden gehouden. Hiddink gaf hem twee tips. Eén, je moet topspelers van profclubs halen en nieuw talent opsporen. Ten tweede moeten de Zuid-Koreanen budget vrij maken voor het inhuren van coaches en assistenten. De Zuid-Koreaanse voetbalpreses kwam een dikke week later terug bij Hiddink. ‘Punt één is akkoord. Het budget in punt twee komt ook in orde. Ten derde heb je hier een contract.’ Hiddink was onder de indruk dat de Zuid-Koreanen dit in minder dan tien dagen voor elkaar hadden gekregen en besloot het avontuur aan te gaan.
In januari 2001 startte de nieuwe bondscoach van Zuid-Korea met wat hij zag als de twee belangrijkste taken: het samenstellen van een nationale selectie en het benoemen van een trainersstaf. Hij speurde stad en land af op zoek naar de beste spelers en koos voor nieuwe spelers. Volslagen onbekenden kregen de voorkeur boven spelers met een lange staat van dienst. Dat was absoluut not done.

Ik moest de spelers leren om zelf beslissingen te nemen. Dat was lastig

Hiddink zag meer problemen die terug waren te voeren op de cultuur. De strikte hiërarchie had in zijn ogen een negatief effect op het spel zelf.
‘Ik moest de spelers leren om zelf beslissingen te nemen. Dat was lastig. Jonge spelers wachtten bij een aanval totdat de hoogste in rang zover was dat hij de bal kon aannemen om te scoren. Maar als die niet kwam opdagen, gebeurde er niks en was de kans verkeken.’
Voordat Hiddink de scepter zwaaide, speelde Zuid-Korea z’n oefenwedstrijden altijd tegen zwakkere tegenstanders. Daar leer je niet veel van. Hiddink zette een oefentraject uit waarin de Zuid-Koreanen het moesten opnemen tegen Brazilië en Frankrijk. Landen waar de onervaren Zuid-Koreanen de bietenbrug opgingen. En in één ding lijkt Zuid-Korea wél op andere sportlanden: de tegenvallende resultaten leidden tot een storm van kritiek, zelfs politici lieten zich uit over Hiddinks aanpak. Maar Mong-Joon Chung, voorzitter van de Zuid-Koreaanse voetbalbond, bleef pal achter Hiddink staan. Hiddink was toen ongeveer het tegendeel van de ‘eeuwige held’ waartoe hij later zou worden benoemd. Z’n bijnaam luidde 0–5 (Zuid-Korea verloor meerdere wedstrijden met vijf doelpunten verschil).
‘Gelukkig kon ik de kranten niet lezen en televisie niet verstaan’, zegt Hiddink nuchter, ‘de berichten in de media waren echt vernietigend.’

Hiddink werd een beroemdheid in Zuid-Korea en werd de eerste ereburger van het land

Het keerpunt kwam tijdens het Wereldkampioenschap zelf, dat werd gehouden in Japan én Zuid-Korea. Het team van Hiddink speelde gelijk tegen de Verenigde Staten, maar bond Polen (2-0), Portugal (1-0), Italië (3-2) en Spanje (na strafschoppen) aan de zegekar. De halve finale ging in het duel tegen Duitsland verloren door een laat doelpunt van Michael Ballack. In de kleine finale toonde Turkije zich te sterk (2-3). Desondanks was de vierde plaats een uitstekend resultaat voor de Zuid-Koreanen. Hiddink werd een beroemdheid in Zuid-Korea en werd de eerste ereburger van het land. Hij werd overladen met cadeaus zoals een privé-villa op een eiland, levenslang gratis vliegen met Korean Air en Asiana Airlines en gratis taxiritjes. Het voetbalstadion in Gwangju werd omgedoopt tot Guus Hiddink Stadium en wie in Zuid-Korea een held is, blijft dat voor altijd. In 2013 werd hij officieel benoemd tot ‘eeuwige held’ van de natie. En nog steeds spreken de fans hem aan. ‘Dat is bijna altijd een prettige ervaring. Op een keer liet ik één van hen een foto zien waarop ik stond met koning Willem-Alexander. Of hij die man kende, vroeg ik. Niet dus, hij dacht dat het m’n lijfwacht was.’

Hiddink was te gast bij een wedstrijd mee tussen voetbalteams uit de beide Korea’s

Een eeuwige held kan bijzondere stappen zetten. Zo maakte Hiddink kennis met vertegenwoordigers van de voetbalbond van Noord-Korea (met wie de Zuid-Koreanen op voet van oorlog staan).
‘We hadden het vooral over het jeugdvoetbal. Over wat goede manieren zijn om het voetbal te verbeteren voor de Noord-Koreaanse jeugd, wat goede locaties zijn voor nieuwe voetbalvelden, en meer van dat soort dingen.’
Hiddink was te gast bij een wedstrijd mee tussen voetbalteams uit de beide Korea’s.
‘Het was heel mooi om te zien. Aan het begin van de wedstrijd werd het nationale volkslied van Korea van voor de verscheuring gezongen. Tijdens de wedstrijd was er een soort van verbroedering. Mensen van beide landen stonden naast elkaar. De uitslag was wel een voorspelbare 0-0.’
Een eeuwige held moet op z’n tellen passen. Tijdens een persconferentie kreeg Hiddink de vraag of hij bondscoach van Noord-Korea zou willen worden. Zijn antwoord (‘Als het kan: ja’) kwam hem op kritiek te staan van Nederlandse politici die vonden dat een Nederlander geen bondscoach zou moeten worden in een gruwelijke dictatuur.

Er is bijna geen Zuid-Koreaan die je luiheid of laksheid kunt verwijten. Mensen zijn heel erg toegewijd

De Guus Hiddink Foundation promoot voetbal in de Korea’s (voornamelijk het jeugdvoetbal), ook in Noord-Korea. Dat speelt het regime in de kaart, vinden hoogleraar Koreastudies Remko Breuker en arbeidsjurist Imke van Gardingen:
‘Intimidatie en bedreigingen gaan hand in hand met het af en toe toewerpen van een bot. Dan mogen er, uiteraard volledig op de voorwaarden van Pyongyang, voetbalveldjes worden aangelegd. (…) We steunen uw initiatief voor voetbalveldjes voor de Noord-Koreaanse jeugd volledig, alleen niet in Pyongyang. Daar verleent het slechts legitimiteit aan intimidatie en uitbuiting.’
Hiddink laat zich er niet door weerhouden, het gaat hem om de sport, om de mensen, om de jongeren die blij zijn met zijn inzet. Hij houdt van Korea en de Koreanen.
‘Ik bezoek Zuid-Korea twee keer per jaar. De mensen zijn ontzettend beleefd en respectvol voor iedereen. Er is bijna geen Zuid-Koreaan die je luiheid of laksheid kunt verwijten. Mensen zijn heel erg toegewijd. De vorige keer ging ik mee met een officiële handelsmissie. Premier Mark Rutte met een heel gevolg van kleine en grote bedrijven. De vrouw die de gemeenschappelijke bijeenkomst opende zei: “Jullie Koreanen moeten bescheidenheid loslaten om samen te werken met bedrijven in Nederland.” Ik viel haar meteen in de rede: op die manier spreekt u de mensen hier niet aan, mevrouw.’

Foto: Guus Termeer, Studium Generale