Gerda Jonker over de trends voor 2014

Gerda Jonker is docent Trends & Marketing en Creatieve Onderzoekstechnieken aan de opleiding Human Technology. Voor HanzeMag blikt ze vooruit op de trends van 2014.

‘Onderwijs wordt gratis. Al zal onze generatie studenten dat niet meer meemaken, maar de trend is ingezet. Je kunt je nu al online gratis scholen. In de herfst van 2011 deden 160 duizend studenten uit 190 landen mee aan de open course kunstmatige intelligentie van Stanford. Vlak daarna ging de Harvard Extension School gratis onderwijs aanbieden.
Wij gaan studenten leren anders te denken. We gaan ze opleiden tot friskijkers, kantelaars en anders denkenden. Mensen die het onmogelijke mogelijk maken. Denk aan die Delftse student die een oplossing heeft verzonnen waarmee je al het plastic uit de wereldzeeën kunt vissen.
‘Alle opleidingen zullen een leerlijn creativiteit krijgen. We gaan meer creatief onderzoek doen, waarvoor we andere instrumenten gaan ontwikkelen. Om radicale veranderingen te registreren en die te zien als een kans gaan we onderzoek doen naar beleving, en die is niet te vangen in staartdiagrammen en taartgrafieken.
‘We denken dat we de wereld kennen, maar we hebben de wereld nog lang niet gezien. We kunnen nog veel dieper en hoger. Je kunt je nu inschrijven voor een enkele reis Mars in 2020 en we hebben de diepste zeeën ook nog niet ontdekt. Daar liggen hele spannende elementen die we kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld onze smartphones. Waarom zijn die iPhones zo duur? Omdat er fosfaten worden gebruikt bij de productie. Die fosfaten zijn peperduur en ze liggen rijkelijk op de bodem van de zee als afval. Daar kunnen we gebruik van maken. Als we dat willen.’

Hollandse tapas
‘We zitten niet in het tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken. We gaan nu te rade bij filosofen in plaats van bij economen. We gaan heel anders naar waarden kijken. Onze kinderen hebben bijvoorbeeld al een heel ander besef van geld. Sterker, kinderen hebben geen besef meer van geld. Daarom maken ze ook heel makkelijk schulden. Jongeren hechten veel minder waarde aan waarden en aan bezit en wij gaan ook die kant op. Ruilen is het nieuwe kopen en delen is het nieuwe hebben. Het lijkt alsof we wakker worden en bewust van de wereld gaan worden. Als geld een andere betekenis krijgt, worden andere dingen waardevol dan die we tot nu toe waardevol vonden. We willen ook mode met een moraal. We willen weten waar en onder welke omstandigheden onze kleding wordt geproduceerd. Winkelketens zijn al aan het investeren in het terughalen en hergebruiken van producten. We hechten waarde aan kwaliteit, dus geen wegwerpartikelen meer en ook geen werpwerpmode meer. We worden ons bewust dat ook resten waardevol zijn. Van etensresten maken we bijvoorbeeld Hollandse tapas. Op die manier geven we waarde aan onze cultuur. Food is culture. De nieuwe kapitalisering is lokaal. We gaan steeds meer producten en diensten uit de buurt halen, ook voedsel. Liever een klein stukje vlees uit Eelde of Sauwerd, dan een lap biefstuk die half Europa heeft doorkruist.
‘We zijn van onszelf en van ons voedsel vervreemd geraakt door globalisering en commercialisering. Kinderen hebben geen benul meer waar ons eten vandaan komt. Een stijlicoon als Lady Gaga hult zich in kleding die gemaakt is van vlees. Ze hangt hamlappen om haar lijf in plaats van leer, bont of katoen. Het ziet er prachtig uit, maar het is ook een signaal dat we anders gaan kijken naar materialen en eten. Van plastics kun je trouwens heerlijke zachte stoffen maken.’

Van lineair naar circulair
‘We gaan van lineair naar circulair. Er is geen begin- en geen eindpunt. Dat betekent dat je verantwoordelijk bent voor het hele proces. Het begrip schaarste moeten we omzetten in overvloed en toegankelijkheid. In plaats van dat we ons focussen op de unica moeten we ons richten op de overvloed. Dan kom ik weer op dat plastic dat in overvloed op de wereld is. Ik ben ervan overtuigd dat we daar heel veel mee kunnen. Dat heeft ook alles te maken met de veranderende kijk op bezit. Doordat we gaan delen, kijken we niet meer naar exclusiviteit maar hoe je iets kunt hebben zonder dat je het bezit. Dat geld voor individuen, organisaties en ook voor het onderwijs. En zo is de cirkel rond. Van lineair naar circulair.’

tekst: Loes Vader
foto: Luuk Steemers