Grijs kijken door een gekleurde bril

Stelt u zich eens voor dat u van een afstandje naar uzelf kijkt, en u zou moeten zeggen welke goede eigenschappen u dan ziet. Wat zegt u dan? Vaak vinden mensen het lastig om goede eigenschappen van zichzelf te benoemen. Hoe zit dat bij u? Wilt u het toch eens proberen? En als ik u nu naar uw minder goede kanten vraag, wat antwoordt u dan? En als u nu naar het geheel van deze eigenschappen kijkt, wat vindt u daar dan van?
Ik doe onderzoek naar factoren die de geestelijke gezondheid van uitbehandelde patiënten kunnen verbeteren. Die patiënten hebben een zeden- of geweldsdelict gepleegd. De tijd van behandeling is geweest: een tijd waarin voornamelijk stil werd gestaan bij het verminderen van de klachten. Nu is het tijd om weer een plek in de maatschappij in te nemen.
Aandacht voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid kan hierbij helpen en het kan de kans op terugval verkleinen. Zelfacceptatie is hiervan een belangrijk onderdeel. De meerderheid van de patiënten geeft aan dat hun zelfacceptatie tijdens de behandeling enorm is gegroeid. Toen ze binnenkwamen was deze acceptatie niet tot weinig aanwezig. Er was slechts aandacht voor het delictgedrag. Negatieve eigenschappen werden benadrukt en er was weinig aandacht voor de kwaliteiten. Samengevat komt de mening van één van de patiënten hierop neer: ‘Ik heb tijdens de behandeling geleerd om mijn negatieve zelfbeeld, dat ik heel nadrukkelijk had, te kunnen ombuigen tot een realistisch zelfbeeld. Niet een positief zelfbeeld, maar een realistisch zelfbeeld.’
De patiënt vertelt dat hij voor de behandeling al het zwarte als heel zwart zag en het witte als heel wit. Nu is het gelukt hier meer grijs van te maken. ‘Maar wanneer ik mezelf bij het zoeken naar nieuw werk of bij het aangaan van nieuwe relaties weer moet gaan presenteren, moet de behandeling ook op tafel komen. Daarnaast heb ik het idee dat het op mijn voorhoofd staat wat ik gedaan heb.’
De maatschappij vormt helaas een enorme trigger voor deze mensen. We hebben onze mening klaar en handelen hiernaar. We wantrouwen. We keuren af. We zien het delict als onderdeel van de persoon.
Het kijken door een gekleurde bril gaat eigenlijk twee kanten op. Enerzijds de patiënten die op een gegeven moment alle negatieve reacties op zichzelf betrekken en de ander weinig kansen geven. Anderzijds de maatschappij die denkt en handelt naar de stigma’s die er bestaan over mensen die een delict hebben gepleegd.
Wil jij het eerste stapje zetten om de maatschappij een beetje te veranderen?

Anique Wijnhoud, studente Toegepaste Psychologie, werkt met en voor mensen met psychische problemen. Positieve Psychologie is haar insteek.