Hanze Onderzoekt: Virtual reality voor veiliger verkeer

Hoe zorgt virtual reality voor veiliger verkeer? Onderzoekers Chris Dijksterhuis en Rik Boer werken samen met rijschool Roordink om uit te zoeken hoe VR het startniveau van beginnende bestuurders kan verhogen.

De eigenaar van rijschool Roordink, Pieter Roordink, merkte dat het aantal rijlessen voorafgaand aan het praktijkexamen de laatste jaren afneemt. Dit gaat ten koste van het slagingspercentage en de verkeersveiligheid wordt er ook niet beter van. Een extra probleem is dat cursisten de theorie vaak onvoldoende beheersen, waardoor instructeurs kostbare praktijkoefening moeten opofferen voor uitleg. Al met al raakt de training van complexere vaardigheden als verkeersinzicht, risicobewustzijn en zelfinschatting in de knel.

Roordink merkte dat het aantal rijlessen voorafgaand aan het praktijkexamen de laatste jaren afneemt

Roordink zocht een product waarmee hij de rij-opleiding kon verbeteren. De rijschoolhouder zag veel in virtual reality voor veiliger verkeer, wilde er meer mee maar wist niet precies hoe, dus trok hij aan de bel bij Chris Dijksterhuis en Rik Boer van het Hanze-lectoraat User-Centered Design. De onderzoekers en de rijschool onderzoeken nu samen met studenten hoe ze DRI-VR, zoals het product is gedoopt, beter kunnen inzetten.

Hoe werkt VR bij een rijopleiding?
Rik: ‘In de VR-bril zien cursisten video’s van verkeerssituaties. De beelden tonen waarop je moet letten en wat er gebeurt als je het verkeerd doet. Dat is qua interactie nu nog vrij spartaans, maar DRI-VR werkt goed en is al een heel mooi product. Maar we willen en kunnen veel meer. Vooral het leerdeel, de uitleg over waarom bepaalde situaties gevaarlijk zijn, zijn volgens Pieter in het huidige product nog te beperkt.’

Het probleem met de huidige theorie-examens is dat je vragen moet beantwoorden op grond van stilstaande beelden

Chris: ‘Het gebruik van virtuele producten in rij-opleidingen gaat ver terug. Rijscholen gebruiken al heel wat jaren rijsimulators, maar die worden steeds minder populair. Een VR-bril is laagdrempeliger en goedkoper. Een groot voordeel is dat de bril altijd veilig is en dat de rij-instructeur de situatie kan controleren.’

Leidt dit ook tot andere en betere theorie-examens bij het CBR?
Chris: ‘Dat zou kunnen. Het probleem met de huidige theorie-examens is namelijk dat je vragen over verkeersinzicht moet beantwoorden op grond van stilstaande beelden. De inzet van VR gaat echt om de integratie tussen verkeerstheorie en praktijk, dat is volgens ons de beste manier om de theorie aan te leren. Met de bril kun je goed trainen op verkeersinzicht en risicowaarneming, maar VR leent zich ook goed voor extra uitleg bij de videobeelden. Zo kan de kloof tussen het theorieboek en de praktijk worden gedicht.’
Rik: ‘De VR-bril maakt het mogelijk dat je de verkeerssituatie niet alleen bekijkt, maar die ook beleeft. De beleving met VR is heel anders, dat is dan ook de focus van ons onderzoek. Hoe werkt dat dan? En wát werkt er dan en wat niet? DRI-VR bestond al uit video, we zijn nu aan het uitzoeken hoe we de videobeelden het beste kunnen verrijken. Het is een dure techniek, dus de zoektocht is ook hoe we cursisten helemaal kunnen onderdompelen in het moment, terwijl het VR-product ook nog op een commercieel verantwoorde wijze te ontwikkelen moet zijn.’

Met VR kun je de rij-opleiding personaliseren… leg eens uit.
Chris: ‘De instructeur geeft naar eigen inzicht aan welke VR-module een leerling nodig heeft. We kijken ook naar de mogelijkheden om animaties toe te voegen. We pakken alles aan om zo veel mogelijk leerelementen aan te brengen.’
Rik: ‘Een heel eenvoudig voorbeeld is een filmpje van een ingewikkelde verkeerssituatie. Als je ’s avonds tijdens een regenbui met diezelfde verkeerssituatie te maken krijgt, dan is ie nog ingewikkelder. Zo kun je het complexiteitsniveau steeds zelf sturen, daarnaar zijn we op zoek. Met een VR-bril kun je trouwens ook goed meten met welke verkeerssituaties een leerling moeite heeft. Op grond van die metingen kun je bepalen welke lesmodules hij of zijn krijgt voorgeschoteld.’

Foto: Pepijn van den Broeke (c)