Hanze staakt een beetje

Harm Jaap heeft geen tijd, Judith, Friso en Sanne laten het van anderen afhangen en Claar, Henk en Menno zijn er niet voor te porren. Toch moet 15 maart de dag worden waarop hét onderwijs in Den Haag vier miljard van het kabinet afdwingt.

‘Zeker weten’, zegt Harm Jaap Meinders. ‘De meerderheid van de leerkrachten wil staken, dus de school gaat dicht.’ Pabo-student Harm Jaap staat in Enschede drie dagen per week voor de klas als leraar-in-opleiding. Op 15 maart trekken alle leerkrachten van z’n school naar Den Haag voor de apotheose van een week actievoeren in het onderwijs: een mega-demonstratie op het Malieveld. ‘Het is bittere ernst’, zegt Harm Jaap, ‘leerkracht is een prachtig beroep, maar als je ziet wat er allemaal op z’n bordje wordt geschoven… Dat is gewoon te veel.’

Verantwoordingsvirus
Werkdruk, het is dé klacht van het primair onderwijs in Nederland, werkdruk in combinatie met de bureaucratie die bij het lesgeven komt. ‘M’n coach was deze week bezig met de rapporten’, zucht Harm Jaap, ‘dat is allang geen lijstje met cijfers meer. Nee, joh, een heel portfolio met grafieken en foto’s. Het onderwijs lijkt wel geteisterd door een verantwoordingsvirus, leerkrachten moeten werkelijk alles vastleggen. Voor elk probleem, hoe klein ook, moeten ze opschrijven hoe ze het gaan oplossen. Het liefst uitgesplitst in een stappenplan.’

Wij zien steeds hoger oplopende spanningen in het onderwijsveld, personeel verlaat de sector, de lerarentekorten verhogen de werkdruk

De vakbonden (zie kader) luiden de noodklok. ‘Wij zien steeds hoger oplopende spanningen in het onderwijsveld, personeel verlaat de sector, de lerarentekorten verhogen de werkdruk (…)’, schreven ze het kabinet op 8 februari in een brandbrief waarin ze acties aankondigden. Ze voegden er meteen een eis aan toe: een investering van vier miljard euro.
Het leeuwendeel van dat geld, bijna tweeënhalf miljard zou naar het primair en voortgezet onderwijs moeten gaan en ook het wetenschappelijk onderwijs heeft volgens de bonden een dikke injectie nodig (ze eisen een dikke miljard). Hieruit valt af te leiden dat de nood in het hbo niet zo hoog is gestegen.

Eén bus uit Leeuwarden
De stakingsbereidheid in het hbo lijkt ook niet al te groot, hoewel Wilfred van Slooten, consulent van de Algemene Onderwijsbond, verwacht dat er op 15 maart minstens één bus uit de Friese hoofdstad zal afreizen naar het Malieveld. ‘De aanmeldingen beginnen goed binnen te druppelen, dus dat zal wel lukken. Het College van Bestuur van NHL/Stenden geeft het personeel ook de gelegenheid om te staken en houdt geen salaris in.’ Dat laatste gebeurt op de Hanzehogeschool wel. Het College van Bestuur vindt dat de huidige cao en de harmonische arbeidsverhoudingen op Hanze daartoe geen aanleiding geven. Bovendien, zo laat voorzitter Henk Pijlman weten, staat werkdruk hoog op de Hanze-agenda. De vakbonden zien de werkdrukaanpak volgens Pijlman zelfs ‘als voorbeeld voor andere hogescholen’.

Oké, de werkdruk is hoog, maar ik moet zeggen: ik ben best te spreken over de manier waarop de Hanze die probeert te verminderen

‘We hebben niets te klagen in het hbo’, zegt Claar Wachter, opleidingsmanager Onderwijs op de Pabo. ‘Vorig jaar kregen we nog een salarisverhoging. Oké, de werkdruk is hoog, maar ik moet zeggen: ik ben best te spreken over de manier waarop de Hanze die probeert te verminderen. Op allerlei opleidingen lopen projecten die ideeën testen die docenten zelf hebben uitgedokterd. Nee, wij hebben geen reden om te staken.’

Allemaal of niemand
Claar is niet de enige medewerker op de Berend BrugsmaBorg, de thuishaven van de Pabo, die niet staat te springen om het werk neer te leggen. Judith Stolwijk is één van de weinigen die wél overweegt om naar Den Haag te gaan, maar dan niet in haar rol van Pabo-docent, maar als leerkracht van basisschool De Beijumkorf. ‘Het hangt van de collega’s daar af. De stichting Openbaar Onderwijs Groningen betaalt de stakende leerkrachten niet uit voor het verzuim. Dat maakt het een lastige keuze, sommige collega’s kunnen het geld niet missen. Als zij niet willen staken, doe ik het ook niet. Het is met z’n allen of niemand. Wanneer er een paar gaan, moet de rest hun leerlingen opvangen, want invallers hebben we niet.’

Ik heb drie colleges op 15 maart, maar ik vind het belangrijk genoeg. Het is onze toekomst

Pabo-docent Menno Wierdsma vindt de actieweek te ongericht. ‘Meer geld naar de klas, naar het primair onderwijs, naar de middelbare scholen, dat snapt iedereen en de meeste mensen weten ook dat het hard nodig is. Richt je daar dan op, dan kun je wat bereiken. Zoals de bonden het nu aanpakken… Je kunt niet eens spreken van een actie van hét onderwijs, want de CNV staat er niet achter. Kijk, als onze studenten gaan… natuurlijk, groot gelijk.’

Geen groeimogelijkheden
‘We gooien het in de groep’, zegt Sanne Meendering van het bestuur van Pabo-studievereniging LeBaso. ‘Ik heb drie colleges op 15 maart, maar ik vind het belangrijk genoeg. Het is onze toekomst.’ LeBaso-penningmeester Friso de Jong: ‘Het houdt me zeker bezig. Steeds meer, naarmate ik verder kom in de opleiding. De eerste jaren dacht ik nog, dat we blij mochten zijn. Met een Pabo-diploma krijg je gegarandeerd een baan, honderd procent, nou ja, 99-komma-zoveel procent. Dat is natuurlijk ook hartstikke mooi, maar dan. In het begin valt het nog mee, het startsalaris van leerkrachten komt in de buurt van mensen met andere hbo-opleidingen. Maar al vrij snel loopt het verschil op. En dat blijft zo gedurende je hele loopbaan.’

Eigenlijk ben ik wel blij dat de school een dagje dicht is. Kan ik lekker aan de slag met m’n scriptie-onderzoek

Bovendien is het lastig om carrière te maken in het basisonderwijs. Sanne: ‘Je kunt directeur worden of intern begeleider, dat is een leerkracht die niet voor de klas staat, maar andere taken uitvoert. Dat is alles, verder zijn er geen groeimogelijkheden.’
Leraar-in-opleiding Harm Jaap maakt zich daar voorlopig niet druk over. Geen tijd, te druk, andere zaken aan z’n hoofd, hij maakt zelfs geen ruimte in de agenda voor de grote staking. ‘Eigenlijk ben ik wel blij dat de school een dagje dicht is. Kan ik lekker aan de slag met m’n scriptie-onderzoek.’

De landelijke actieweek
Vier miljard euro per jaar, in de week van 11 tot en met 15 maart komen onderwijswerknemers in actie om dat bedrag aan de begroting toe te voegen om de werkdruk te verlagen en de salarissen te verhogen. De Algemene Onderwijsbond, FNV Onderwijs & Onderzoek en de Federatie van Onderwijsvakorganisaties roepen de demonstranten op om op maandag 11 maart om twaalf uur op scholen en pleinen tijd te maken voor een lawaai- en applausmoment. In de rest van de week kan men zelf allerlei acties op touw zetten. Het vermoedelijke hoogtepunt van de landelijke actieweek zal plaatsvinden op de landelijke stakingsdag vrijdag 15 maart op het Malieveld in Den Haag, waar om twaalf uur de eindmanifestatie van de onderwijsprotesten begint.