Hanze-studenten maken documentaire in Tsjernobyl
Hanze-student Tom Kellendonk wilde na het zien van de HBO-serie ‘Chernobyl’ graag zelf een keer afreizen naar Oekraïne om een documentaire te maken over het gebied. Eind vorig jaar zag hij zijn kans. Bepakt en bezakt met filmapparatuur en drones besloot hij met drie anderen naar Kiev te vliegen.
De interesse voor het rampgebied begon voor Tom zo’n anderhalf jaar geleden. Hij was nieuwsgierig geworden naar de plek, maar het kwam nog niet meteen in hem op om een reis te plannen. In het derde jaar van zijn studie kwam daar verandering in. ‘Voor mijn studie Communicatie en Multimeda Design moest ik een minor kiezen. Ik heb toen voor medialism gekozen. Ik had, vóór afgelopen zomer al, tegen een aantal vrienden gezegd dat ik nu toch wel graag een keer echt richting Tsjernobyl wilde, en dan het liefst ook om een documentaire op te nemen daar. Ik heb zelf iets met filmen, ik vind het leuk en interessant. Ik had nog geen idee hoe ik het allemaal moest aanpakken, maar vroeg of zij eventueel met mij mee wilden gaan. Later is daar nog iemand bijgekomen die ook graag meewilde.’
Organiseren van de reis
Maar hoe organiseer je zoiets? ‘In Nederland besloten we dat we een week naar Oekraïne zouden gaan en drie dagen daarvan zouden gebruiken voor het schieten van beelden en het afnemen van interviews voor onze documentaire. We regelden een gids en de toestemming om het gebied te betreden, want zonder toestemming kom je er niet in. Onze gids Alex was supervriendelijk. Hij vroeg ons wat onze plannen waren voor de drie dagen in Tsjernobyl.’ Nadat de groep had uitgelegd wat ze wilde doen en zien, gaf Alex ze advies. ‘Hij zei dat we voorbereid moesten zijn op eventuele controles van soldaten of agenten.’
Verboden terrein
Het gebied is namelijk, ook met toestemming, niet overal te betreden. ‘Er zijn zogenaamde white, grey en black spots. De white spots zijn de toeristische locaties, de black spots zijn nog steeds te gevaarlijk om te komen. Dat is in principe verboden terrein. Wil je daar toch komen, dan moet je moeite doen. Connecties zijn dan wel handig.’ Waarom sommige gebieden niet vrij toegankelijk zijn, werd duidelijk toen Alex ze meenam naar een cemetery of machines waar onder andere oude graafmachines die na de ramp werken gebruikt zijn achtergelaten. ‘We stonden daar en de stralingsmeter ging helemaal los. Een meting van 0.7 is ongeveer ‘normaal’, 0.14 is de situatie in Kiev, en op die plek waar wij stonden was het 135.000! Toen stond ik wel even met mijn mond vol tanden.’
Documentaire
Met de documentaire wilden ze een beeld schetsen van hoe het leven voor de huidige bewoners van Tsjernobyl buiten het rampgebied wordt beïnvloedt door het toenemende toerisme. Wat doet zo’n stroom van bezoekers bijvoorbeeld met een plek die tientallen jaren zo goed als verlaten is geweest? ‘Er vinden veel vernielingen plaats. Alex is enorm betrokken bij het gebied. Hij hield in de gaten of mensen zich netjes gedroegen en verwijderde bijvoorbeeld stickers die toeristen hadden achtergelaten. Voor hem is het echt een beschermd natuurgebied.’
Het beeld van een volledig verlaten en hopeloos Tsjernobyl klopt in ieder geval niet. ‘Het is een levendig dorpje. Dagelijks werken er zo’n tweeduizend mensen in en rondom het gebied om bijvoorbeeld de straling te monitoren, want de laatste kernreactor is pas deze eeuw stilgelegd. Ondanks alle narigheid zijn de mensen enorm positief over de toekomst en willen ze er alles aan doen om te voorkomen dat dit ooit nog een keer gebeurd.’
De documentaire Unseen: the Chernobyl Story van Tom Kellendonk, Denyon Emmens, Sean Woldring en Mees Vet is binnenkort te zien op Youtube.