Henk Pijlman: ‘Leenstelsel is rampzalig’

Henk Pijlman, voorzitter van het College van Bestuur van de Hanzehogeschool, is bezorgd over het sociaal leenstelsel dat minister Jet Bussemaker van Onderwijs in 2014 wil invoeren. Op 25 februari maakte het Centraal Planbureau bekend dat het aantal nieuwe studenten in het hoger onderwijs met tienduizend zal dalen (waarvan 7.700 in het hbo).

‘Je kunt op je klompen aanvoelen dat dat vooral jongeren uit de lagere milieus zijn’, stelt Pijlman, die benadrukt dat zestig procent van de hbo-studenten eerstegeneratie-instromers zijn, dat wil zeggen studenten waarvan de ouders géén hoger onderwijs hebben genoten. ‘De CPB-cijfers tonen aan dat het voorvoegsel sociaal inderdaad beter kan worden vervangen door asociaal. Studeren wordt weer iets dat is voorbehouden aan de rijken.’ De inkomenspositie van studenten wordt volgens Pijlman onevenredig zwaar aangetast.
‘Stel je voor dat werkend Nederland te horen kreeg dat ze het voortaan met 250 per maand minder moeten doen. Dan zou er een volksopstand uitbreken. Maar met studenten schijnt dat zomaar te kunnen.’ De studentenbonden hebben ‘een blunder’ begaan door zich tegen de langstudeerboete te keren. Pijlman: ‘Dat maakte de weg vrij voor het leenstelsel. In vergelijking met wat er nu op tafel ligt, was de langstudeerboete zo gek nog niet. We zagen ook meteen de effecten: studenten studeerden sneller.’

De Hanzevoorzitter vindt de door Bussemaker aangekondigde wijziging van de studentenjaarkaart voor het openbaar vervoer (OV) ‘rampzalig’. ‘Hbo-studenten, en zeker de derdejaarsstagiairs, moeten veel reizen. Als ze dat zelf moeten gaan betalen, is dat een aanslag op hun portemonnee. Iedereen lijkt vergeten dat studenten bij de invoering van de OV-jaarkaart al een veer hebben moeten laten, ze kregen minder studiefinanciering in ruil voor de OV-kaart. In feite is een verslechtering van de OV-faciliteiten voor studenten dus ook een aanslag op hun portemonnee.’ Pijlmans hoop is gevestigd op D66 en GroenLinks, de partijen die Bussemaker nodig heeft om een meerderheid van de Eerste Kamer achter haar plannen te krijgen. ‘Zij zijn vóór een sociaal leenstelsel, maar ze kunnen er hopelijk nog voor zorgen dat de kabinetsplannen zo worden aangepast dat ze het predicaat sociaal ook echt verdienen.’ De Hanze zou zelf ook getroffen worden door een teruglopende instroom. Pijlman schat dat het in 2014 zo’n vijfhonderd studenten zal betreffen, acht procent van de normale instroom. ‘Maar het gaat me niet om de Hanzehogeschool. Het sociaal leenstelsel tast de toegankelijkheid van het hoger onderwijs aan en de lagere sociale milieus zijn het slachtoffer. Dat kan niet zo zijn.’