Hinke van der Werf: ‘Ik ben een wilde vrouw’

Verpleegkundedocent Hinke van der Werf racete 1000 kilometer op halfwilde paarden door Mongolië. Ze hield de wildste paarden in bedwang en scheurde over steppen, door moerassen en rivieren. De 28-jarige Friese boerendochter overtrof zichzelf en eindigde als zevende in deze helse tocht, de Mongol Derby.

Je start was belabberd. De eerste dag finishte je als laatste, nummer 44.
‘De belangrijkste les op dag één was: loslaten. Niet denken dat je een paard vooruit kunt laten lopen als ie daar geen zin in heeft. Als ie niet wil, dan wil ie niet. Laat het gaan! Het was mijn eerste en laatste paard dat supersloom was. Ik dacht: dan maar genieten. Eén van mijn mentale trainers was mijn docent tai chi, een wereldkampioen. Hij vertelde me dat je je tegenstanders niet als groep moet zien, maar als individu, je moet ze één voor één aanvallen. Zo klom ik omhoog van de 44-e naar de zevende plaats.’

Hoe was het volgende paard?
‘Als je aankomt bij een horsestation mag je een paard uitkiezen. Omdat ik als laatste binnenkwam, had ik dus geen keus. Er stond alleen nog een heel wild paard. Ze moesten hem met drie man vasthouden en hij sprong meters de lucht in. De eigenaar van het paard vond het zo tof dat ik op zijn paard bleef zitten, dat hij me op de motor begeleidde. Dat betekende winst omdat ik niet hoefde te navigeren tijdens het rijden, wat je kunt vergelijken met appen achter het stuur. Levensgevaarlijk! Dat was voor mij eigenlijk de echte start van de derby.’

En toen liep verder alles gesmeerd?
‘Door de stress omdat ik laatste was, dacht ik: eten en drinken doe ik wel op het volgende paard. Ik ga niet stoppen. Ik wilde zoveel mogelijk tijd inhalen. Om in het zadel te blijven zitten, had ik beide handen nodig. Zelfs een slok water drinken, was onmogelijk. Toen ik mezelf wat tijd gunde om te eten, was het te laat. Alles kwam eruit. Als sporter eet je energierijk en licht, maar het eten dat we onderweg kregen, was vooral vet. Daar kon mijn lijf niet tegen. Kotsend reed ik door een ijzige hagelstorm naar het volgende horsestation. Onderkoeld en uitgedroogd kwam ik aan. Ik kon alleen maar overgeven. Het paard was zo wild dat ik er niet meer af kon komen. En al mijn spullen waren nat. Maar ik was wel 24 plaatsen ingelopen. Van 44 naar 20.’

Je mag maar vijf kilo bagage mee, had je droge kleding?
‘De volgende dag moest ik mijn natte spullen weer aan. Ik had alleen droge kleding voor de nacht. Die wilde ik ook echt droog en schoon houden. Maar, ik had wel weer een snel paard. De avond ervoor had een Mongoolse jongen gevraagd of hij mijn mes mocht lenen. Ik zei: dat is goed als jij me helpt een snel paard uit te zoeken. Hortang mur?, zei ik, wat is je snelste paard? Ik kreeg het paard dat hij voor zijn werk gebruikte. Hij ging zo snel dat de rits van mijn tas openvloog. Alles weg. Mijn warme jas, zalfjes, zonnecrème, dat soort spullen. Dan is het acht uur ’s ochtends op dag twee en ben je alles kwijt. Maar toen werd het wel leuk!’

Leuk?
‘Vanaf dat moment genoot ik overal van. Van de vrijheid, van de snelheid van het paard – ik heb 59 kilometer per uur gemeten – de wonderschone natuur, een adelaar die boven mijn hoofd cirkelde…. Natuurlijk heb je die stip op de horizon, maar als je je op het nu kunt focussen, dan bereik je die stip. Vanaf dat moment ging alles alleen maar wilder. Ik kreeg steeds wildere paarden. Toen het mijn beurt was een paard te kiezen, vroeg ik om advies: welk paard zou je aan strijderskoningin Mundukhai geven? En welke aan Dzjengis Khan? Dat vonden ze prachtig en ik kreeg ik het paard dat nét even wilder en nét even sneller was. Dat ik wat Mongools had geleerd, werkte in mijn voordeel. Met mijn haar gevlochten als een Vikingvrouw zag ik er niet alleen uit als een wilde vrouw. Ik ben een wilde vrouw geworden.’

Voor je vertrok, vertelde je dat jouw kracht zit in de verbinding zoeken met mensen en dieren, heb je die verbinding gevonden?
‘Je vliegt over steppen, over bergen en door rivieren. Er zijn geen wegen. Ik ontdekte dat als ik de controle over het paard losliet en hem vertrouwde, hij niet struikelde of in een gat viel. Zo kon ik me op het navigeren focussen. Zo simpel is het eigenlijk. Soms ging het zo snel dat ik niet wist of ik het zou navertellen. Op dag drie reed ik een tijdje op met een Nieuw-Zeelander, maar hij kreeg een vet penalty omdat zijn paard met een te hoge hartslag op het horsestation binnenkwam. Je moet tactisch rijden en naar het paard luisteren. Met mijn verpleegkunde-skills kan ik natuurlijk makkelijk de hartslag checken. Op het laatst had ik dat helemaal in de hand. Als ik ging plassen, ging het paard ook plassen, als ik ging eten, ging het paard eten. Je moet één worden met het paard, anders red je het niet. We kwamen fris aan op het volgende station en ik kon direct een nieuw paard uitzoeken. Dat was de laatste dag waarop ik andere ruiters heb gezien.’

En de verbinding met mensen?
‘Het was kwart voor acht en om acht uur ’s avonds moet je stoppen, anders krijg je een penalty. Ik lag inmiddels op plaats zeven. Dat ik het volgende horsestation niet zou halen, was duidelijk. In de verte zag ik een ger, een Mongoolse tent. Ik klopte aan, maar er was niemand, dus ik dacht: dan slaap ik maar buiten. Maar ik was moe en koud. Mijn donsjack had ik verloren. Ik was nog steeds aan het overgeven en ik voelde me een beetje moedeloos. In de verte zag ik een man op een paard. Ik dacht: o shit, een man alleen. Het bleek een hele lieve man. Het klinkt een beetje spiritueel, maar hij leek op mijn pake. Mijn opa overleed toen ik zeven was, van hem heb ik geleerd hoe ik met dieren om moet gaan. De man pakte een warme deken en nam mijn paard over. Zonder woorden wist ik: we passen bij elkaar. Hij gaf me thee en soep met schapenpootjes. Hij vroeg: wil je slapen? Het voelde zo veilig. Op een gegeven moment kwam de crew van de derby langs om het paard te checken. Zij vroegen aan de man of het goed was als ik bleef slapen. Hij zei: dat heb ik al met mijn kleindochter besproken. De tranen sprongen in mijn ogen, zo welkom voelde ik me. De volgende ochtend om vijf uur stond ik op. Ik gaf de man één van mijn zakjes noten als dank voor zijn gastvrijheid. Hij kwam met een schoteltje drinken aan. Ik wist niet wat het was, maar ik dronk het natuurlijk op. Het was bier. Daar word je sterk van, zei hij.’

Was er een moment waarop je wilde opgeven?
‘Er was een horsestation verplaatst en de crew was vergeten mij dat te vertellen. Ik heb anderhalf uur door een moeras gedwaald, lek geprikt door de muggen, mijn hele gezicht kapot. Ik had weer een extreem wild paard. Toen dacht ik even, ik weet niet of ik het ga halen. Door die anderhalf uur vertraging moest ik blijven slapen op het horsestation dat ik uiteindelijk had gevonden. Ik wilde zo graag door, want er zaten ruiters op mijn hielen en ik wilde mijn zevende plaats vasthouden. Maar ik was zo verzwakt, dat ik alleen nog lief voor mezelf kon zijn. Ik heb even gehuild, maar het was goed. Het zijn elementen waar je geen grip op hebt. En ik dacht: morgen, de laatste dag, wordt het D-day!’

Je hebt wel een vette prijs gewonnen.
‘Ik had mezelf een paar doelen gesteld: in de top-tien rijden, binnen acht dagen finishen en geen strafpunten van de dierenarts krijgen omdat ik te veel van het paard vergde. Van de allerlaatste plek op dag één reed ik in zeven dagen naar plek zeven en won ik de Vets Choice Award, de prijs van de dierenartsen en de Mongoolse herders voor de deelnemer die het best op zijn dieren heeft gepast. Die prijs is voor mij waardevoller dan de eerste plaats.’

Heb je alweer nieuwe uitdagingen?
‘Bij Studio Sport vroegen ze of ze me op het WK of de Olympische Spelen zouden zien. Misschien moet ik daar maar eens over nadenken. Ik vind het leuk om topsport te blijven doen. Voor volgend jaar heb ik me aangemeld als vrijwilliger bij de derby. De organisatie heeft me gevraagd of ik wil meedenken over een gezondheidscentrum dat ze willen opzetten in de hoofdstad Ulaanbataar. Het lijkt me ook een mooie beloning om over twee jaar de race nog een keer te rijden, als ik mijn PhD heb gehaald.’

Mongol Derby
De Mongol Derby is een jaarlijkse paardenrace van duizend kilometer over de steppe van Mongolië. De ongeveer veertig internationale ruiters moeten de route binnen tien dagen afleggen. Ze mogen maximaal vijf kilo bagage meenemen en zijn geheel op zichzelf aangewezen. De wedstrijd is gebaseerd op Dzjengis Khans legendarische post-systeem waarbij ruiters elke veertig kilometer van paard wisselden en overnachtten bij herders (of ze sliepen onder de sterren). Op deze manier konden boodschappers in enkele dagen van Kharkhorin naar de Kaspische Zee galopperen. Dit legendarische systeem is in 2009 nieuw leven ingeblazen door de Britse organisatie The Adventurists.

Artsen Zonder Grenzen
Hinke haalde met haar deelname aan de Mongol Derby 3800 euro op voor Artsen Zonder Grenzen. Je kunt haar nog steeds steunen.