Hoe studeren studenten met ADHD?

Hoe is het om te studeren met ADHD? Silke en Jasmijn herkennen elkaars verhaal, maar ze gaan er anders mee om. Psycholoog Allard biedt hulp.

ADHD. Studente Social Work Silke kreeg de diagnose vorig jaar. ‘Eerder had ik nog nooit een test gedaan, omdat ik altijd normaal genoeg kon functioneren.’ Wel voelde Silke zich vaak anders dan anderen. ‘Ik gedroeg me wilder dan de rest en was altijd degene die het hardst praatte.’ Studiegenote Jasmijn (20) merkte op de lagere school al dat ze zich moeilijk kon concentreren. ‘Ik had vaak weinig concentratie om een opdracht snel af te maken. Dan zat ik vaak te kletsen of was ik in gedachten over wat ik wilde doen als ik weer thuis was.’

ADHD op sociale media geeft lang niet altijd een juist beeld 

Tegenwoordig staat sociale media vol met filmpjes over ADHD. ‘Ik zag gister een video van een man die een emmer met water ging vullen en ondertussen zo snel mogelijk allemaal andere klusjes ging doen’, zegt Jasmijn. ‘Dat was herkenbaar, maar niet per se kenmerkend voor ADHD’ers, denk ik.’ Silke kent dergelijke beelden ook. ‘Soms grappig en herkenbaar, maar ik zie ook filmpjes waar mensen het faken. Wanneer je die ziet, zou je weleens té snel kunnen gaan denken dat je ADHD hebt.’

Wat zijn de kenmerken van ADHD?

‘Mensen met ADHD haken snel af als iets eenduidig is en ze hebben meer uitdaging nodig’, zegt studentenpsycholoog Allard van Leeuwen. ‘Ze hebben een drukker hoofd dan gemiddeld, omdat ze meer verbanden leggen. Ze dromen snel weg en zijn snel afgeleid, omdat ze met hun hoofd alweer bij een volgend onderwerp zijn.’

Silke en Jasmijn vonden het op de middelbare school lastig om ver van tevoren te beginnen. ‘Ik leerde op het laatste moment, omdat ik de druk die dat geeft nodig heb. Op het hbo is dat lastiger, omdat je daar meer van tevoren moet doen’, zegt Silke. Jasmijn herkent het. ‘Ik hoefde op de TL niet hard te leren om goede cijfers te halen. In 3-havo wist ik niet hoeveel harder ik moest werken. Toen ik daarachter kwam was het te laat.’

Wanneer studenten met ADHD vastlopen

‘Wanneer hoeveelheid en complexiteit toenemen, zijn planning, organisatie en structuur heel belangrijk. En dat is iets waarmee mensen met ADHD vaak meer moeite hebben,’ legt Allard uit. Het scriptieproces is een mooi voorbeeld. ‘Hier begint het vaak te schuren, omdat het een opdracht is waarin je zelf veel structuur moet aanbrengen.’

ADHD’ers zijn volgens Allard vaak intelligente, creatieve, open en sociale mensen. ‘Eigenlijk hebben ze iets heel moois in hun bezit’, zegt hij. ‘Maar doordat ze daar niet goed mee hebben leren omgaan of omdat het systeem iets anders van ze vraagt, zijn ze het gaan zien als iets negatiefs.’

Diagnose of geen diagnose?

Het maskeren van emoties vond Silke vooral lastig. ‘Positieve emoties ervaar ik intens, maar negatieve emoties ook. Dan voel ik me onder druk staan, omdat ik weet dat ik me niet zo hoor te gedragen.’ Toen Silkes relatie uitging, werd het haar te veel. ‘Ik had zoveel last van de negatieve emoties dat ik hulp moest zoeken.’

De diagnose ADHD hielp. ‘Toen pas kon ik het aan anderen uitleggen. Dat is lastiger als je zelf niet precies snapt wat het is.’

Jasmijn wil juist geen officiële diagnose. ‘Mijn psycholoog zei op mijn vijftiende dat ik veel kenmerken van ADHD heb. Maar ik wilde dat niet laten diagnosticeren, omdat mijn zus met ADHD soms negatief bestempeld werd.’ Allard hoort dit vaker van studenten met ADHD. ‘Vaak hebben ze op de basisschool al slechte ervaringen. Daar krijgen ze etiketten als onrustig en onoplettend.’

Medicatie of geen medicatie

Bij een officiële diagnose kun je ervoor kiezen om ADHD-medicatie te gebruiken. ‘Of medicatie werkt hangt echt af van de persoon’, zegt Allard. Bij creatieve opleidingen kan het volgens hem zelfs tegenwerken. ‘Studenten kunnen het gevoel krijgen dat de medicijnen hun creativiteit onderdrukken.’ Silke gebruikt de medicatie alleen wanneer ze het echt nodig heeft. ‘Als ik behoefte heb aan rust in mijn hoofd, wanneer ik allerlei dingen van tevoren goed moet plannen, bijvoorbeeld. Maar op momenten dat het goed gaat, vlakt de medicatie ook mijn blije emoties af.’

‘Medicatie lost niks op’, zegt Jasmijn. Zij besloot om met haar moeder te zoeken naar andere oplossingen. ‘We zijn samen planningen gaan maken. Daardoor heb ik geleerd om sneller te herkennen wanneer ik aan het wegdromen ben.’

Hulp op de Hanze

Op de Hanze hoef je geen diagnose te hebben om hulp te krijgen. Allard: ‘Als we een sterk vermoeden hebben dat een student ADHD heeft, pakken we dat gewoon hetzelfde aan. We nemen tips en trucs door en kijken wat helpt.’ In sommige gevallen heeft het een diagnose wel duidelijke voordelen. ‘Deze studenten kunnen extra tijd krijgen voor toetsen, of ze mogen die in een afgesloten ruimte afleggen.’

De Hanze biedt nog andere vormen van hulp. ‘Op de website vind je informatie over succesvol studeren met ADHD. Bij Hanze Student Support kun je individueel bij de psychologen terecht of bij groepstrainingen voor een beter zelfbeeld of tegen faalangst.’ Faalangst en een negatief zelfbeeld komen namelijk veel voor bij mensen met ADHD. Allard: ‘Wanneer je van jongs af aan veel negatieve feedback hebt gekregen op je functioneren, kan dit op latere leeftijd een negatieve invloed hebben.’