Kandidaten Provinciale Staten komen er wel uit qua energie

Provinciale Staten. Aan de vooravond van de verkiezingen debatteren 14 partijen over energie. Buiten is het stormachtig, binnen lijkt een beleidscompromis binnen handbereik.

Forum voor Democratie is er ook. Maar niet de vooraf aangekondigde Koen Smid, nummer 3 op de kandidatenlijst voor de Provinciale Staten. Smid is verhinderd. Zijn plaats wordt ingenomen door Jan Leonard. En deze Jan Leonard weet niet zo heel veel van energie. Ja, hij is erg voor kernenergie en misschien is steenkool ook wel een optie. ‘De ironie is dat je voor de zogenaamde duurzame energie ook fossiele energie nodig hebt’, luidt zijn indrukwekkendste bijdrage in het energiedebat in de Energy Barn op 13 maart.

Tot ophef leidt Jan Leonards optreden niet, enkel tot flink wat opgetrokken wenkbrauwen. En tot enig medeleven. Want het kost hem zichtbaar moeite, al die vragen over technische zaken. Het pleit voor Jan Leonard dat hij zijn weifel en twijfel niet onder stoelen of banken steekt. ‘Ja, dat is een goede vraag’, antwoordt hij meerdere keren op de vragen die gespreksleider Marcel Koenis op hem afvuurt, waarna hij zich hult in stilzwijgen of gemompel.

Heet nieuws: BBB is zonder meer vóór het dichtdraaien van de gaskraan

Het merkwaardige is, zo blijkt ruim ná het debat, dat Leonard geen achternaam is, maar een tweede voornaam. Jan Leonard is Jan Leonard Epema, en dat is dus de lijsttrekker van Forum voor Democratie. Dat de kiezers de lijsttrekkers van de politieke partijen in de provincie niet kennen, weten we allemaal, maar dat dat ook geldt voor kandidaten van de andere partijen… Epema is nota bene de enige lijsttrekker die deze maandagavond aanwezig is in de Energy Barn, waar kandidaten van veertien partijen debatteren over energievraagstukken.
Heet nieuws is dat Harm Nieboer van de BoerBurgerBeweging (BBB) stelt dat BBB zonder meer vóór het dichtdraaien van de gaskraan van het Groninger Veld is. (In het Dagblad van het Noorden van 13 maart staat dat BBB tégen het onklaar maken van de Groningse winputten is, omdat je nooit weet of je daar later spijt van krijgt).

‘Waar gaat het kernafval naartoe? Wil je dat in de zoutcavernes stoppen?’

Alleen Jan Martin Koetje van JA21 toont zich vóór de gaswinning. Maar dan wél onder het strengst mogelijke voorbehoud: het moet veilig kunnen.
Net als Forum ziet Koetje veel in kernenergie. Waarop een oudere heer op de tweede rij van de zaal tegen hem uitvaart. ‘Waar ga je met het afval naartoe? Wil je dat in de zoutcavernes stoppen?’ Nee, zegt Koetje, daar niet. Maar daar gelooft de grijze heer dus helemaal niets van. Nee, herhaalt Koetje. ‘Dat heb ik niet één keer genoemd. Ik heb gezegd: stikstof, CO₂ en waterstof, daarvoor kun je de cavernes gebruiken. Niet voor kernafval, dat moet je veilig opslaan ergens bij de centrale zelf.’

Leuke nieuwigheden: de middenmolen en de buurtbatterij

Het gevecht tegen windmolens houdt de gemoederen natuurlijk ook bezig. Jurgen Elshof van D66 is een pleitbezorger van de middenmolen. Die zou je mooi kunnen gebruiken in dorpen die lokaal energie opwekken. Een knus idee waarvoor de meeste partijen te porren zijn. Hessel Kuiken, kandidaat voor de SP in Fryslân, ziet een toekomst voor zich van wijken en dorpen met een windmolen en zonnepanelen op alle daken. En een buurtbatterij waarin alle duurzame energie wordt opgeslagen. Richart Joling van de Partij van de Arbeid is ervoor. ‘We moeten voorkomen dat de winst naar de investeerders en de aandeelhouders gaat. Als de bewoners zelf profiteren van de opbrengsten neemt de weerstand tegen windmolens af.’

Groninger Belang is niet tégen windmolens, maar vóór draagvlak

Dat denkt Eric Bakker van Groninger Belang ook. ‘Als ik nu een wandeling door Kantens maak, is er géén draagvlak voor windmolens in de omgeving. Dat zou misschien anders zijn als men er zelf wat aan heeft.’ Een stap vooruit, vindt Erik Jan Bennema van de VVD dat. ‘Tot nu toe ken ik Groninger Belang als de grootste tegenstander van windmolens.’ O, nee, slaat Bakker terug. ‘Wij zijn niet tegen windmolens, wij zeggen dat er onder de bewoners geen draagvlak voor is.’
Om precies die reden is VVD’er Bennema dan weer tegen de middenmolens van D66. ‘Ze zijn niet efficiënt en met zo’n molen is het traditionele uitzicht weg.’ Aan de lichaamstaal van Jurgen Elshof is te zien dat hij twijfelt aan de oprechtheid van Bennema’s bezorgdheid.

Fenna Feenstra (SP): ‘Energie is een collectief probleem, dat moeten we dus ook collectief oplossen’

Kristel Rutgers pakt de oude vertrouwde CDA-rol op, de brugfunctie. ‘Waar niemand hier tegen is, is zon op het dak’, zegt ze en dat is vermoedelijk volkomen juist. ‘Als we nou al deze initiatieven clusteren en een start maken.’ Oké, leuk idee. Hendri Meendering (GroenLinks): ‘We moeten natuurlijk wél voorkomen dat alle stroom bij bedrijven terechtkomt.’ Richart Joling (PvdA): ‘De bevolking moet meeprofiteren, we gaan een provinciaal energiebedrijf beginnen. Een motie daarvoor is al aangenomen.’
Mijn idee, zegt Fenna Feenstra, de nummer twee van de SP. ‘Energie-armoede is een collectief probleem, dat moeten we dus collectief oplossen. Laten we energie uit de markt halen. Alle geschikte daken voorzien van zonnepanelen, alle huizen isoleren. De provincie moet de regie nemen. De techniek is er aanwezig. En het geld is er ook. Nederland heeft jaren geprofiteerd van het Groningse gas, en de mensen hebben daar niks voor teruggekregen, niks dan ellende. Er gaan ook nog steeds miljarden subsidie naar de fossiele industrie.’ Kortom, de SP vindt dat Den Haag over de brug moet komen, en snel een beetje. Ook de VVD steunt dat idee. Althans, Erik Jan Bennema wil voor het bestrijden van de energie-armoede géén ‘provinciepotjes’ aanspreken.

Wie aan het eind van dit debat de balans opmaakt, kan met een gerust hart concluderen dat de partijen op het gebied van (duurzame) energie best een beleid valt te formuleren waar een grote meerderheid zich achter kan scharen. Maar of Forum zich daarin zal kunnen herkennen… ja, dat is een goede vraag.