Schakelproblemen

Ieder jaar beginnen meer dan duizend hbo’ers met een Hanze-diploma aan een schakelprogramma aan één van de Nederlandse universiteiten. Sommige komen te boek te staan als bachelor, andere als cursist. Raar? Heel raar.

In 2006 stroomde zo’n tien procent van de hbo-studenten na het behalen van hun diploma door naar de universiteit. Sinds 2013 ligt dit percentage rond de zeven, zo blijkt uit cijfers van de Onderwijsinspectie. De daling heeft misschien te maken met de dure schakelprogramma’s (of premasters) die hbo’ers moeten volgen voordat ze tot de universitaire masterstudie worden toegelaten. Het idee achter de schakelprogramma’s is dat afgestudeerde hbo’ers moeten worden bijgespijkerd in academische vaardigheden.

Cursist moet flink dokken
De status van de deelnemers aan de schakelprogramma’s (hier verder aangeduid als schakelstudenten) verschilt. De ene universiteit schrijft ze in als bachelor-student, de andere registreert ze onder de noemer deelnemer aan contractonderwijs. Op zich geen probleem, maar het heeft wel gevolgen, en die zijn niet mis. Zo kunnen bachelor-studenten geld lenen bij DUO en aanspraak maken op een OV-kaart. Deelnemers aan het contractonderwijs, die ook wel worden aangeduid als cursisten, moeten zelf voor die kosten opdraaien.

Landelijke regels over de inschrijving van premaster-studenten bestaan niet: universiteiten bepalen zelf welke status ze de schakelstudent geven

Een merkwaardig verschil tussen studenten die nagenoeg het zelfde onderwijs volgen. Landelijke regels over de inschrijving van premaster-studenten bestaan niet: universiteiten bepalen zelf welke status ze de schakelstudent geven. Of je bachelor wordt of cursist hangt dus af van de uni waar je terechtkomt. Er is weinig bekend over wat schakelstudenten van deze zaak vinden, laat staan dat ze erover aan de bel trekken. De Onderwijsinspectie vindt de zaak echter het onderzoeken waard, en komt waarschijnlijk nog dit jaar met een rapport.

Regel en uitzonderingen
De meeste universiteiten zien schakelstudenten als deelnemers aan contractonderwijs. Een kleiner aantal schrijven ze in als bachelorstudent. Dat doet ook de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), waar zich de meeste Hanze-schakelstudenten bevinden. ‘Dat is de regel’, zegt het hoofd van de studentenadministratie van de RUG, Noor van Schaik. ‘De uitzondering is het schakelprogramma voor Orthopedagogiek. Die schakelstudenten volgen een cursus van een jaar via de Stichting voor Pedagogisch Onderwijs.’

Nu draaien de universiteiten voor de kosten van de schakelprogramma’s op, daarmee is het relatief duur onderwijs

De overheid zou premasterstudenten een eigen plek kunnen geven in de wet en ertoe over gaan om de premasters te bekostigen. Nu draaien de universiteiten voor de kosten van de schakelprogramma’s op, daarmee is het relatief duur onderwijs. Het is niet gek dat de universiteit een deel van die rekening legt bij de studenten, voor wie de rekening voor het schakelprogramma een flinke aanslag op hun portemonnee is. Zo betalen RUG-schakelstudenten vanaf 2017 dik twee duizend euro voor een premasterprogramma van zestig punten. De tarieven voor schakelprogramma’s zijn meestal hoger dan wat een gewone bachelorstudent aan collegegeld betaalt. (Al te hoog kan dat tarief trouwens niet oplopen, want universiteiten mogen hooguit anderhalf keer het wettelijke collegegeld vragen).

Divers talent
In de collegebanken van de RUG zitten elk jaar zo’n 1200 schakelstudenten. Het overgrote deel (zo’n duizend) is afkomstig van de Hanzehogeschool. Aan de Groningse alma mater ziet men niet af dat het aantal schakelstudenten daalt. ‘Het aantal premasterstudenten neemt ieder jaar een beetje toe’, zegt Van Schaik.

De Hanze en de RUG proberen de overgang van hogeschool naar universiteit te versoepelen door studenten de mogelijkheid te geven om sommige schakelprogramma’s al te starten tijdens de hbo-opleiding

De Hanze houdt niet bij hoeveel afgestudeerden doorstromen naar het wetenschappelijk onderwijs. ‘We zijn er trouwens wel benieuwd naar’, zegt een woordvoerster. ‘Het is een praktisch probleem, na hun afstuderen hebben ze niet veel meer met de hogeschool te maken.’ Over de toename van het aantal studenten aan de masteropleidingen die de Hanzehogeschool zelf aanbiedt, heeft ze wel gegevens. ‘De groei zit er goed in. Afgelopen september begonnen zeventig studenten aan de master Healthy Ageing Professional en de master Talentontwikkeling en Diversiteit trok dertig studenten.’

Indaalprogramma’s
De Hanze en de RUG proberen de overgang van hogeschool naar universiteit te versoepelen door studenten de mogelijkheid te geven om sommige schakelprogramma’s al te starten tijdens de hbo-opleiding. Dit noemt men indalingsprogramma’s. In deze opzet kiezen Hanze-studenten een minor dat bestaat uit onderdelen van het schakelprogramma.

Akkoord voor Talent
De Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen werken met de gemeente en het Universitair Medisch Centrum samen in het zogeheten Akkoord van Groningen. Het Akkoord wil Groningen profileren als kennisstad profileren en haar economische ontwikkeling te bevorderen. Het aantrekken, ontwikkelen en behouden van talent zijn belangrijke doelen voor dit samenwerkingsverband. Het versoepelen van de doorstroom van hogeschool naar universiteit is één van de manieren om die doelen te verwezenlijken.