Studenten sociaal werk in Kosovo

Op 16 april vlogen tien studenten (voltijd, deeltijd en Ervaringsdeskundigen) van de Academie voor Sociale Studies naar de Kosovaarse hoofdstad voor een bezoek aan de University of Pristina. Laura Pel en Doortje ten Hoor waren erbij.
‘We kwamen gesloopt aan’, lacht Laura. ‘De avond voor we naar Kosovo vlogen, sliepen we in een hostel in Amsterdam. Met z’n achten hutjemutje op één kamer. Geen oog dicht gedaan, maar het was supergezellig.’
‘De kennismaking met de studenten van de University of Pristina was ook bijzonder’, vult Doortje aan. Ze spraken vrij goed Engels ondanks dat ze het niet op school krijgen. Ze hebben alles van de tv opgepikt.’

Foto: Laura Pel
Heroïne
De opleiding Social Work bestaat pas vijf jaar in Kosovo en het beroep sociaal werker is zo nieuw dat er weinig of geen arbeidsperspectief is. Laura: ‘De meeste sociaal werkers werken als vrijwilliger. In de psychiatrische kliniek die we bezochten, werkte één betaalde sociaal werker. Heroïne is er een groot probleem. De hulpverlening is als eerste gericht op het voorkomen van nog meer ellende. Er worden pakketjes met schone naalden, spuiten en handschoenen verstrekt. Methadon kun je makkelijk bij de apotheek halen.’ Doortje: ‘We hebben een plek bezocht waar wordt gebruikt. Een enorme bende, vieze naalden op de vloer. Heel triest. Net als de straatkinderen. Zigeunerkinderen die van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat snoepjes verkopen op straat, terwijl de ouders een eindje verderop de boel in de peiling houden.’
Foto: Laura Pel
Prizren
De volgende dag stappen de studenten vroeg in de bus voor een twee uur durende tocht naar de historische stad Prizren in het zuiden van Kosovo nabij Albanië en Macedonië. De stad wordt doorsneden door de rivier de Drin. Laura: ‘De busreis was fantastisch. De weg kronkelde door een spectaculair berglandschap. We hebben de hele reis gezongen en gitaar gespeeld. Mooi om te zien hoe muziek verbindt. In Prizren kregen we volop de mogelijkheid om zelf te kiezen wat we wilden doen. De één ging de stad bekijken, de ander pakte een terrasje. Ik ben de berg opgeklommen en had daar een prachtig uitzicht over de stad. De kinderen in Prizren bedelen allemaal met hetzelfde trommeltje. Eigenlijk waren ze al blij met een aardbei. We zagen ook kinderen onder een brug slapen.’

Foto : Laura Pel
Heftige thema’s
Laura: ‘We hebben ook lesgegeven op de universiteit. Daarvoor hebben we Photovoice gebruikt, een methode waarmee je door middel van foto’s in gesprek gaat over heftige thema’s. We hebben vooral de cultuurverschillen gesproken op het gebied van sociaal werk. Ze vonden het heel bijzonder dat de politie in Nederland bescherming biedt aan prostituees. Dat is in Kosovo ondenkbaar. Prostitutie speelt zich af achter gesloten deuren in keldertjes in achterafsteegjes. Prostituees kunnen op zes maanden celstraf rekenen en worden door hun familie verstoten.’ Doortje: ‘Ook is er geen erkenning voor psychiatrische ziektebeelden. Je bent gek en daar is alles mee gezegd.’ Laura: ‘Homoseksualiteit noemen ze een ziekte. De meeste homo’s hebben een gezin thuis om de schijn op te houden en ontmoeten elkaar op geheime plekken, omdat ze anders verstoten worden. Er zijn opvanghuizen en ontmoetingsplekken waar LHBT’ers (lesbisch, homo, bi, transgender, red.) zichzelf kunnen zijn.’
Laura: ‘De studenten uit Pristina gaven ons presentaties over de geschiedenis van Kosovo en over hun boegbeelden. Opvallend hoe trots ze op hun land zijn. De studenten zijn echte pioniers en vechters voor mensenrechten. De Marie Kamphuizen van Kosovo.’
Doortje: ‘Deze reis heeft me ook bewust gemaakt van onze vrijheid. Reizen of studeren in het buitenland is voor de meesten niet mogelijk.’

Foto: Floriane Rikhof
Panoramafoto: Laura Pel