Uitstelgedrag bezorgt je lagere cijfers, maar het kan erger uitpakken

Uitstelgedrag. Wie kent het niet? Ook de stress die erop volgt is herkenbaar. Onschuldig is het niet, want studenten met uitstelgedrag zijn vatbaarder voor angst en depressie.

Onder de studenten die uitstelgedrag vertonen doet twintig procent dit chronisch, zegt Esther van Essen, studentenpsycholoog aan de Hanze. ‘Bij het naderen van een deadline worden ze passiever en gestrester en ze worden pessimistischer over hun vermogen goede resultaten te halen. Mogelijke gevolgen daarvan zijn gevoelens van twijfel, schuld en somberheid.’
Uitstelgedrag komt vaak voort uit een innerlijk conflict. ‘Je wilt studeren, maar op het moment dat je het wilt doen, staat het je tegen. De mentale energie en de wil om iets te gaan doen gaan niet automatisch over in fysieke actie. Uitstelgedrag helpt ons om nare emoties te vermijden, en het gevoel van eigenwaarde te beschermen.’

Nathalie voelt zich depressief wanneer ze uitstelt

De 22-jarige Design-student Nathalie herkent het. ‘Ik stel mijn schoolwerk uit wanneer ik afgeleid raak, wanneer de opdracht te groot lijkt in mijn hoofd of wanneer ik onverwachts een vrije dag heb. Dit doe ik tot een dag voor de deadline. Mijn innerlijke criticus wordt dan zwaar teleurgesteld en geeft mij het gevoel dat ik lui, onproductief en niet goed genoeg ben. Hierdoor klap ik langzaam dicht en kan ik niks meer doen. Op die momenten voel ik mij teleurgesteld en depressief.’

Nigel zoekt afleiding om te kunnen omgaan met deadlines

Ook Nigel ervaart de gevolgen van zijn uitstelgedrag. De 28-jarige student International Communication raakt thuis snel afgeleid wanneer hij aan het werk zou moeten gaan. ‘Soms mis ik mijn familie en ga ik ze bellen. Ik zet ook vaak Netflix aan of begin een spelletje te spelen op mijn Nintendo. Ik weet dat ik me moet focussen op mijn opdrachten, maar ik leid mezelf af om te kunnen omgaan met alle deadlines.’

Slapeloos: ‘Twee dagen voor de deadline besef ik de ernst van de situatie’

Van Essen merkt dat emotionele vermijding vaak voorkomt. ‘Een student kan bijvoorbeeld de beste planningen maken, en dat ook doen, maar vervolgens lukt het hem niet om zich daaraan te houden.’

Nigel heeft veel slapeloze nachten. ‘Zo’n twee dagen voor de deadline besef ik de ernst van de situatie, waardoor ik toch nog ’s nachts bezig moet zijn om het werk af te krijgen. Hierdoor haal ik minder goede cijfers en moet ik opdrachten inhalen. Dit zorgt voor extra stress en angstige gevoelens.’

De gevoelens van spijt, schuld en minder eigenwaarde hebben tot gevolg dat het prestatievermogen van de student afneemt. ‘Uitstelgedrag werkt verlammend’, zegt Van Essen. ‘Dit betekent dat iemand die op zich intelligent en gemotiveerd is voor een taak, altijd minder goed presteert dan hij of zij zou kunnen.´

Luna presteert juist goed onder druk

Niet voor alle studenten heeft uitstelgedrag negatieve gevolgen. Van Essen: ‘Integendeel: sommige uitstellers houden van werken onder druk, en hen lukt het juist wel om hun taken af te maken.’
De 22-jarige studente International Communication Luna: ‘Soms heb ik niet de goede mindset om te studeren, dan stel ik het dus uit. Ik zit dan twee uur op mijn telefoon te scrollen. Met de stress die dat oplevert, ga ik weer aan de slag. Er is minder tijd over om mijn taken af te ronden, maar onder die druk presteer ik beter.’

Een paar tips tegen uitstellen

Hoe kun je als student toch proberen je schoolwerk minder uit te stellen? Van Essen raadt aan om eerst te onderzoeken welke gedachten, overtuigingen en emoties bij je opkomen als je denkt aan dat wat je te doen hebt. ‘Stel je uit omdat je geen motivatie voor de taak hebt? Omdat je de overtuiging hebt dat je perfect werk moet afleveren? Omdat je denkt dat je het niet kunt? Omdat je moeite hebt met time-management en plannen? Of gaat het om iets anders?’

Een praktische tip kan volgens Van Essen ook helpen. ‘Knip wat je te doen hebt op in kleine stukjes. Focus op die kleine stapjes vooruit in plaats van op de hele berg. Geef jezelf positieve waardering voor wat je wél hebt gedaan, in plaats van je te richten op wat je niet hebt gedaan, of op wat je nog allemaal moet doen. Een vergevingsgezinde houding tegenover je eerdere uitstelgedrag kan helpen om minder uit te stellen in de toekomst.’

Foto (fragment): Peter Schulz