Tentameninschrijving Hanze onder vuur

Hanze-docent Davey Schippers maakte veel los met een column over de nadelen van verplichte tentameninschrijving. Veel studenten en docenten vinden de straf, uitsluiting van het tentamen, buitenproportioneel. Maar volgens de uitvoerders van het beleid zijn er simpelweg geen alternatieven.

‘Als je mij treurig wilt stemmen, moet je mijn studenten wegsturen bij een tentamen’, schreef docent Communicatie, Media & IT Davey Schippers in zijn column in de vorige HanzeMag. Veel studenten en docenten waren blij met de aandacht voor de problemen rondom verplichte tentameninschrijving en herkenden de problemen die hij aanstipt.

‘Kijk als docent eens met je studenten mee in Osiris’, schreef Schippers. ‘Waar vind je de code voor het vak? Waarom staan er achter die code drie opties? Als de colleges en tentamens in 2017 plaatsvinden moet je je dan inschrijven voor de optie 2017? Fout. Dat jaartal is namelijk het collegejaar. Precies hierop sneuvelden vorig jaar veel van mijn studenten.’

Misschien had ik me echt niet ingeschreven? Uiteindelijk bleek van wel, maar voor het verkeerde jaar

Vierdejaars SPH’er Anita Wilzing overkwam precies dat. ‘Ik was halverwege het tentamen, het ging supergoed, toen de surveillant langskwam met de lijst. Ik stond er niet op. Ik vroeg haar om de lijst, want ik kon het niet geloven, maar het was echt zo. Ik kon vertrekken… Ik heb nog gebeld met mijn school, of het niet mogelijk was om het tentamen alsnog af te maken, dan konden we altijd achteraf kijken wie er gelijk had. Maar dat was niet mogelijk.’

Doordat ze niet op de lijst stond, ging Anita aan zichzelf twijfelen. ‘Misschien had ik me echt niet ingeschreven? Uiteindelijk bleek van wel, maar voor het verkeerde jaar. Het tentamen vond plaats in juni 2016, maar in Osiris is het schooljaar aangegeven, en dat is het jaar waarin je het schooljaar begint: 2015 dus. Je kunt de datum van het tentamen wel zien, maar dat is niet meteen zichtbaar. Je moet dan eerst helemaal naar rechts scrollen.’

Dat ene foute vinkje had behoorlijk vervelende consequenties. ‘Ik moest een heel jaar wachten op de herkansing, ik kan het tentamen pas op 27 juni van dit jaar maken. Op 28 juni moeten alle cijfers binnen zijn om bij de officiële uitreiking van mijn diploma te zijn. Waarschijnlijk mis ik dat feestje dus…’

Het verkeerde vinkje
Engineering-student Tuur (hij wil verder graag anoniem blijven) overkwam vrijwel hetzelfde. Hij had een tentamen al gemist doordat hij vergeten was zich in te schrijven. Voor de herkansing zou hem dat niet nogmaals gebeuren, dacht hij. ‘Ik ben naar het secretariaat gegaan, zodat ze me daar konden helpen met het inschrijven voor verschillende vakken. Toen naar het tentamen gegaan. Ik was twintig minuten bezig toen de inschrijflijst langskwam. Wat denk je? Ik stond er wéér niet op, terwijl ik er zeker van was dat ik me ingeschreven had. Ik werd de zaal uitgestuurd en ben gelijk gaan kijken op mijn laptop naar de inschrijvingen op Osiris. Wat bleek, ik had een verkeerd vinkje aangetikt waardoor ik voor de volgende kans ingeschreven stond.’

Als wij als studenten een keer een fout maken, worden we gelijk erg zwaar gestraft

De studenten zijn het eens met Schippers’ opmerking dat ‘een kleine administratieve misser buitenproportioneel hard wordt bestraft.’ Bedrijfskunde-student Steve (ook hij wil graag anoniem blijven) wijst erop dat de Hanzehogeschool ook wel eens fouten maakt bij tentamens, maar daar niet voor gestraft wordt. ‘Bij mijn herkansing Bedrijfskunde waren de antwoorden zichtbaar op het opgavenblad. Resultaat: tentamen ongeldig verklaard, en we moesten het opnieuw maken.’ Voor een ander vak, Wiskunde, stond hij niet ingeschreven en dus miste hij ook die kans. ‘Als ik hier aan terugdenk, krijg ik het gevoel dat de Hanze fouten kan maken zonder dat ze er al te veel last van hebben. Maar als wij als studenten een keer een fout maken, worden we gelijk erg zwaar gestraft.’

Bedrijfskunde-studente Roos Schutte beaamt dat. ‘Wanneer de Hanze een tentamen afneemt met de antwoorden erop, dan zeggen ze dat het mensenwerk is en zo’n fout voor kan komen. Maar het inschrijven voor tentamens is toch ook mensenwerk? Toch word je daarvoor gestraft. Mijn mening is dat het verplicht inschrijven voor tentamens veel verwarring brengt en dat dit zeker op een andere manier kan.’

Eén procent niet ingeschreven
Patrick Tuil, als directeur Financieel Economische Zaken van de Hanzehogeschool verantwoordelijk voor Studentenadministratie (en dus ook voor de tentameninschrijving in Osiris), was minder blij met de column.

‘Het is goed om het bespreekbaar te maken, maar we hadden het liever via andere kanalen gehoord. We hebben het gevoel dat we heel goed benaderbaar zijn voor klachten en opmerkingen. We werken met key users die ons doorgeven wat er wel en niet goed gaat, daar hebben we dit soort klachten wel eerder van gehoord. Naar aanleiding van gesprekken met die key users en met examencommissies is het beleid aangepast en verbeterd. Ook kunnen studenten hun klachten en opmerkingen via de studentenmedezeggenschap doorgeven, ik spreek maandelijks met studentenvertegenwoordigers over dit soort issues.’

Er waren nog te veel kinderziektes in het gebruik van Osiris, die moesten eerst opgelost worden

Volgens Tuil moet het probleem ook niet overdreven worden. ‘Slechts één procent van de studenten die tentamen wil doen, staat niet ingeschreven.’

Koert Nijboer, teamleider Studentenadministratie, vindt dat je van studenten best mag verwachten dat ze weten wat ze doen online. ‘Als je je inschrijft voor een verzekering en je maakt een fout, dan zit je een jaar opgescheept met die verzekering. Die verantwoordelijkheid moet je ook leren nemen.’

Toch geven Nijboer en Tuil toe dat niet alles perfect verlopen is. In 2013 werd al besloten om verplichte inschrijving voor tentamens in te voeren, tegelijk met de komst van Osiris. Het kostte echter veel tijd om Osiris goed te laten functioneren, dus werd de verplichte inschrijving een tijdje uitgesteld. ‘In september 2015 zijn we daadwerkelijk begonnen’, zegt Tuil, ‘maar na veel commotie zijn we vrij snel weer gestopt. Er waren nog te veel kinderziektes in het gebruik van Osiris, die moesten eerst opgelost worden.’

Die kinderziektes zijn volgens Tuil en Nijboer nu grotendeels verdwenen, al blijven ze continu werken aan verbetering. ‘We proberen het volledig dummy-proof te maken’, zegt Nijboer. ‘In januari 2016 hebben we nog een aanpassing gemaakt in Osiris, naar aanleiding van klachten over de onduidelijkheid van de jaartallen bij de inschrijving. Nu staat er tussen haakjes 16/17 achter.’

Boete van de baan
Over een jaar wordt het verplichte inschrijvingsbeleid geëvalueerd. Misschien is er dus toch ruimte voor een alternatieve oplossing? Schippers opperde in zijn column een boete voor studenten die zich te laat inschrijven, maar dat mag officieel niet van de Onderwijsinspectie.

Ons beleid was altijd: te laat inschrijven betekent een boete betalen

Marjo Spee, directeur van Fontys Hogeschool Journalistiek, worstelde met hetzelfde dilemma. ‘Ons beleid was altijd: te laat inschrijven betekent een boete betalen. Dat werkte prima, totdat het Ministerie van Onderwijs besloot dat geldboetes niet meer mochten. In eerste instantie kozen wij toen ook voor verplicht inschrijven. Het idee was namelijk dat dat makkelijker te plannen zou zijn. In de praktijk bleek dat echter niet het geval, want je weet nog steeds niet zeker of ingeschrevenen ook daadwerkelijk op komen dagen. Uiteindelijk hebben we besloten om studenten automatisch in te schrijven voor hun tentamens. In het begin moesten studenten zich nog wel inschrijven voor hun hertentamens, maar dat hebben we nu ook afgeschaft. We plannen de hertentamens nu op basis van de onvoldoendes. Je kunt er namelijk wel van uitgaan dat een student die zijn tentamen niet haalt, vrijwel zeker naar een hertentamen zal gaan. Natuurlijk, er is altijd een groep die niet komt, maar een paar extra tafels en tentamens is geen probleem. Bovendien moet je ook bij verplichte inschrijving rekening houden met meer studenten dan er uiteindelijk op komen dagen.’

Last van no-shows
Is automatische inschrijving ook geen oplossing voor de Hanzehogeschool? Nijboer vreest van niet. ‘De verplichte inschrijving is echt niet zomaar ingevoerd, we hebben alle opties uitgebreid besproken. Ook bij ons is zeker overwogen om automatisch in te inschrijven, maar voor bepaalde opleidingen kon dat gewoon niet. Die werken bijvoorbeeld met gespiegelde programma’s, dat zou leiden tot een enorme chaos. Er zijn te veel uitzonderingsposities.’

We hebben nu veel last van no-shows: studenten die zich wel inschrijven, maar niet naar het tentamen gaan

En zo lijken we opgescheept te zitten met een oplossing die niemand echt bevalt, want ook Tuil en Nijboer hebben hun eigen problemen met het huidige systeem. ‘We hebben nu veel last van no-shows: studenten die zich wel inschrijven, maar niet naar het tentamen gaan. Rond de veertig procent komt niet opdagen. Dat is erg duur, want je regelt wel een plek en tentamen en extra surveillanten voor ze.’

Het zou kunnen dat dat hoge percentage deels te maken heeft met docenten die hun studenten aanraden zich alvast voor alle hertentamens in te schrijven, zoals Schippers in zijn column schrijft.

‘Dat is niet erg oplossingsgericht’, vindt Tuil. ‘Goed, er zijn gevallen waarbij het niet anders kan, bijvoorbeeld wanneer het hertentamen vlak na het eerste tentamen plaatsvindt, maar studenten kunnen zich ook weer uitschrijven voor hertentamens wanneer ze een voldoende hebben gehaald. Dat gebeurt alleen bijna niet.’

Rumoer in de klas
De vraag is natuurlijk of je dat van studenten kunt verwachten. Waarom zou een student moeite doen om zich uit te schrijven, als alleen de Hanze daar belang bij heeft? En is het überhaupt fair om alle verantwoordelijkheid bij studenten te leggen?

Eerstejaars ALO-student Simon Wijma vindt van niet. ‘Ik maak gebruik van extra voorzieningen omdat ik dyslectisch ben en ADD heb. Tijdens tentamens is dat heel goed geregeld door de Hanze: ik kan het tentamen in een aparte ruimte maken, ik heb wat meer tijd en iemand leest de vragen voor. Maar voorafgaand aan de tentamens wordt er een stuk minder rekening gehouden met het feit dat ik extra aandacht nodig heb.

Mijn docent raadde me aan om me voor alle tentamens in te schrijven, voor de zekerheid

Bij mij ging het mis in blok twee van mijn eerste jaar. In het eerste blok werden we nog geholpen, maar in blok twee moest je het zelf doen. Mijn docent raadde me aan om me voor alle tentamens in te schrijven, voor de zekerheid. Dat heb ik dus gedaan: alle vakjes afgevinkt.

‘Een week voor het tentamen was er ineens rumoer in onze klas. Iemand was er achter gekomen dat hij niet stond ingeschreven, en toen de rest van de klas ging controleren, bleek dat zeven van de studenten niet ingeschreven stonden. Daar hoorde ik dus ook bij.

‘Omdat ik me voor alles had ingeschreven, snapte ik er niks van. Ook de andere zes studenten wisten vrijwel zeker dat ze alles hadden afgevinkt. Uiteindelijk kwamen we er achter dat we alle zeven vroege inschrijvers waren, de rest van de klas had zich later ingeschreven voor de vakken. Misschien dat het vak dus al wel op Osiris stond toen we ons inschreven, maar het tentamen nog niet?’

Als een surveillant je verzoekt de zaal te verlaten omdat je niet op de lijst staat, gedogen we dat je onder protest je tentamen mag afmaken

Nijboer denkt dat dit soort gevallen deels te maken hebben met de informatievoorziening. ‘Het lijkt erop alsof bij sommige opleidingen alleen nadruk is gelegd op inschrijving. Ik denk dat het heel belangrijk is dat studenten zich bewust zijn van het belang van inschrijving, maar ook van controle. Check ook nog een keer of alles klopt voor je tentamen, vink niet alle vakjes snel aan en denk dan dat het wel goedkomt.’

Of verplichte tentameninschrijving ook volgend jaar nog bestaat, zal eind van dit schooljaar waarschijnlijk worden besloten. Tot die tijd is het goed om de volgende opmerking van Tuil in je oren te knopen: ‘Het is trouwens niet zo dat je hard verwijderd kunt worden. Als een surveillant je verzoekt de zaal te verlaten omdat je niet op de lijst staat, gedogen we dat je onder protest je tentamen mag afmaken. Je tentamen is dan in principe niet geldig, maar je hebt de mogelijkheid om achteraf je situatie bij de examencommissie neer te leggen.’