Driecomponentenkunst

Je kunt kunst tot twee componenten reduceren: het idee en de vaardigheid. Hoe deze twee zich tot elkaar verhouden is per tijdsvlak, stroming en generatie verschillend. Een schilder kan ernaar streven om een zo realistisch mogelijk beeld te maken. De techniek, de vaardigheid en het ambacht staan dan voorop. Uiteraard kiest de maker een bepaalde uitsnede en misschien gebruikt hij kleuren die net even anders zijn dan in werkelijkheid. Het Meisje met de Parel van Johannes Vermeer is een goed voorbeeld. Ze kijkt je aan. Die blik… haar ogen prikken recht je ziel in. Hoe heeft Vermeer dat effect weten te bewerkstelligen? Hoe heeft hij dat in verf gepakt?
Kunst lijkt vaak het gebied te zijn van uitersten. Als het om de vaardigheid gaat, dan is het idee vaak ondergesneeuwd. Maar gaat het om het proces, het artistieke, dan lijken dingen als nette afwerking of materiaalkeuze volledig op de achtergrond te raken. In de prachtige tekeningen van Egon Schiele staat de creativiteit prominent voorop, maar Schiele zette z’n pareltjes doodgewoon op vodderige papiertjes.
Andere kunstwerken laten het ambacht nóg verder achter zich. Werken die van plakband en misgeschoten nietjes aan elkaar hangen, kunnen kunstwerken zijn. Maar een gesprek net zo goed.
De kunststudenten en kunstenaars van nu lijken niet te kunnen kiezen. Of eigenlijk, niet te willen kiezen. En waarom eigenlijk ook? Het idee moet verdomd goed in elkaar steken, maar het moet ook op de best mogelijke manier worden uitgevoerd. De inhoud moet doordacht zijn, maar het hout ook goed bewerkt. Daar is het perfectionisme van deze generatie weer. En uiteraard zijn twee componenten dan niet genoeg meer. Er is een derde component aan toegevoegd: organisatie. De organisatie van het eigen kunstenaarschap. Dit komt ook terug in het kunstonderwijs, dat aandacht besteedt aan ondernemerschap. De vraag daarnaar komt tegenwoordig zelfs van de studenten zelf. Hoe zit het met belastingen, met het zzp’er zijn? Et cetera, et cetera. De overheid wil het, de belastingbetaler wil het, en de kunstenaar ontkomt er niet aan. De kunstenaar van nu moet een duizendpoot zijn. Hij moet met z’n verfkwast kunnen omgaan, met z’n creativiteit en met z’n belastingopgave.

Derdejaars Theatervormgeving Marie van Linschoten schrijft wekelijks een column over Academie Minerva.