Controle over het leven

Reis je in de trein liever voor- of achteruit? Er zitten mensen tussen, hun maakt het niet uit. Maar als je het aan de reiziger vraagt, dan spreekt die al gauw een voorkeur uit. Grappig is te zien hoe mensen die noodgedwongen achteruit moeten reizen en dit niet prettig vinden, ongemakkelijk heen en weer schuiven op hun stoel.
Als je ’t mij vraagt, heeft de reisrichting iets te maken met het houden van controle. Niet echt natuurlijk, want die trein rijdt wel. Niks aan te veranderen. Onlangs ontving ik raad van hogerhand. Iemand met meer levenservaring dan ik raadde me aan om een keer te schrijven over het échte belang van het leven. En hoe een opleiding en het instituut eromheen er veel minder toe doen dan we onszelf wijsmaken.

Controle hebben we niet, maar we kunnen wél stelling nemen tegen zaken die we onjuist vinden

De ironie is dat deze woorden afkomstig waren uit de mond van een docent die meteen daarna benadrukte dat het beter was om kritiek op de opleiding te vermijden. Ik zou er niks mee bereiken, de organisatie was te groot en ik te jong. Ik, als studentje, zou er toch geen invloed op kunnen hebben, dus het zou zinloos zijn om me te verzetten. ‘Speel het spelletje mee, zorg dat je je diploma haalt.’
Laten we wel wezen: controle over het leven hebben we nooit. Maar we kunnen wél stelling nemen tegen zaken die we onjuist vinden. Alleen omdat iemand ooit een keer ergens heeft bedacht dat drugs verboden moeten zijn en wij ons daarnaar hebben gevoegd, wil niet betekenen dat het volstrekt logisch is dat drugs verboden zijn. Altijd blijven twijfelen en overal vraagtekens bij zetten heb ik altijd beschouwd als goede kwaliteiten.

Een student met een mening is niet welkom op de Hanze, eeuwig zonde

Vandaar dat het advies van de docent voor mij contra-intuïtief is. Een opleidingsinstituut als de Hanze bereidt jonge mensen voor op de rest van het leven. We worden klaargestoomd voor en weerbaar gemaakt tegen de grote gevaren die in de wereld rondstruinen. Maar wat gebeurt er als diezelfde gevaren zich hebben genesteld in dat opleidingsinstituut zelf? Wat gebeurt er wanneer het uiten van kritiek op het systeem waarin studenten zich bevinden wordt afgestraft? Wat gebeurt er als er een angstcultuur heerst waarin er over dit soort zaken eigenlijk nooit wordt gesproken?
Tijdens mijn inmiddels vijf jaar durende opleidingstraject is mij is het gevoel bekropen dat een student met kritiek, een ‘student met een mening’, niet welkom is op de Hanze. En dat is eeuwig zonde. De Hanze zou juist de plek moeten zijn voor open discussies, een plek waar gedachten vrij mogen stromen en mensen het niet met elkaar eens mogen zijn. Een plaats waar het niet eng zou moeten zijn om achteruit te reizen, omdat je toch wel weet dat de trein de goede kant op rijdt.