Première-avond: studenten Medialism tonen pareltjes van docu’s

Een prachtige avond was het. Studenten van de minor Medialism toonden de parels van vijf maanden buffelen. De docu over Eugen Stoppelman sprong erbovenuit.

It was a sunny day. Met dit onschuldige citaat begint de Engelstalige documentaire Fear of the Unknown van vijf Hanzestudenten die de afgelopen vijf maanden de minor Medialism volgden. Vijf maanden slechts. Dat is verrassend weinig tijd voor een bijna perfecte documentaire over de holocaust. Over de holocaust zijn zo veel films en documentaires gemaakt… hebben vijf studenten daar nog iets aan toe te voegen?

De dronecamera maakt de duistere werkelijkheid van het kamp bijna tastbaar, en dan vooral haar kille immensiteit

Ja, zo blijkt tijdens de première-avond van de minor, die als vanouds werd gehouden in de Rabozaal van het Forum. Op 22 januari verschenen vijf films op het scherm, een dag later stonden er zes op het programma. Waaronder dus Fear of the Unknown.
It was a sunny day is één van de aantekeningen die Eugen Stoppelman maakte over zijn ervaringen in de werk- en vernietigingskampen van Nazi-Duitsland. Ja, Stoppelman (een Duitse jood met een Nederlandse vader) was in Auschwitz. De documentaire toont het kamp, dat inmiddels een drukbezocht monument is, op een werkelijk indrukwekkende wijze. Helemaal leeg, geen mens te zien, een bevroren wereld in het helle ochtendlicht. De opnames zijn gemaakt met de dronecamera van Toon Vlietstra, die de duistere werkelijkheid van het kamp bijna tastbaar maakt, en dan vooral haar kille immensiteit.

Het lege identiteitsbewijs komt in beeld… een onzichtbare pen schrijft de gegevens van Eugen Stoppelman erin

De kijker reist mee over de spoorlijn, zwenkt over de velden met lage barakken van Auschwitz II (Birkenau) en verdwijnt tussen de beklemmend hoge gebouwen van Auschwitz I. Deze briljante en letterlijk adembenemende opnamen alleen al zijn het bekijken meer dan waard.

Maar er is meer. De citaten van Stoppelman en de prettige voice-over van Tom Wilcox bijvoorbeeld. Of het lied Dreumer dat Bert Hadders voor en over Eugen Stoppelman schreef. Ook laat de documentaire het Groningen van voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog zien in foto’s, oude filmpjes en documenten. Mooie effecten zijn er ook: zo komt het lege identiteitsbewijs van Eugen Stoppelman in beeld waarin een onzichtbare pen zijn gegevens optekent in ouderwets handschrift. De documentaire brengt verrassende weetjes, zoals het aantal joden dat in 1940 in Groningen verbleef (2843, waaronder zo’n 250 Duitse vluchtelingen). De kijker ziet Westerbork en de vele buitenkampen van Auschwitz, waar Stoppelman en zijn broer Emil te werk werden gesteld.

Bij de twee fictiebijdragen is de tijdsdruk waaronder de studenten stonden af te lezen aan het eindproduct

Omdat Stoppelman er zelf niet meer is, komt Simon Gronowski aan het woord over het joodse leven in en voor de oorlog. Het enige puntje van kritiek dat ik op de docu heb, is dat de introductie van Gronowski iets te abrupt is. (Heel even denk je dat het Ernst Stoppelman is!).
De andere premièrefilms zijn allemaal oké, maar ze kunnen niet aan Fear of the Unknown tippen. Behind the Rhythm (over de muziekindustrie) en This is shit… (over vrouwen die werken in een mannelijke werkomgeving) zijn goede, degelijke journalistieke producten. De fictiebijdragen Unsolved en Wallflower zijn minder sterk, bij beide is de tijdsdruk waaronder de studenten moesten presteren af te zien aan het eindproduct.

Als het om Tuan gaat, sluimert er in Rein Timpers een vulkaan van woede die net niet tot uitbarsting komt

Het dichtst in de buurt van de Auschwitz-docu komt Eindelijk een stem? over Tuan, een stateloze jongeman uit Tibet óf Vietnam (hij weet het zelf niet). Zijn dagelijks leven bestaat uit wachten, wachten, wachten. Hij heeft geen huis, geen werk, geen mogelijkheden en géén toekomst. Tenhemelschreiend zijn Tuans ervaringen met de Immigratie- & Naturalisatiedienst en de Dienst Terugkeer & Vertrek. De man die zich over Tuan heeft ontfermd, Rein Timpers uit Borne, geeft de documentaire de nodige lading. Timpers is al wat ouder en straalt in alles mildheid en bescheidenheid uit, maar als het om Tuan gaat, sluimert er in de goede man een vulkaan van woede die net niet tot uitbarsting komt.
‘Wij wilden deze film maken omdat wij zelf geen idee hadden van wat het is om stateloos te zijn’, verklaart studente Eline Boonstra na afloop op het podium. Geen idee wat het is… dat zou ook weleens kunnen gelden voor politiek Den Haag. Wat mij betreft wordt deze film daar verplichte kost. Dan kan later niemand zeggen dat ze er niet van wisten.

Foto: na afloop staan alle minor-studenten van Medialism op het Forum-podium