Studenten zijn getuige van FIOD-acties op de Hanze

Ze zijn buiten, maar niet op actie. FIOD-rechercheurs Freek en Mariëlle geven les aan derdejaars Finance, Tax & Advice.

Advies is een woord waarop rechercheurs van de Financiële Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) aanslaan. Het staat vermeld op factuur 0004 die Astonia B.V. stuurde aan Bouwbedrijf Newton. Newton, dat veel opdrachten krijgt van woningcorporatie Amstel, moet 350 duizend euro betalen aan Astonia. Voor adviesdiensten.
Ja, ja, adviesdiensten, 350 duizend euro?
‘Het kan’, zegt FIOD-medewerker Freek van der Ploeg. ‘Je moet er altijd vanuit gaan dat er goede verklaringen voor kunnen zijn. Die willen we dan wel horen.’

Hé, Yvonne, netjes zo, leuk zakcentje. Hmm… is dat niet Martins handschrift?

In de zaak-Amstel (een verzonnen case) is er een extra verdacht puntje. De baas van Astonia is Yvonne Molenaar, de vrouw van Martin Molenaar, de baas van woningcorporatie Amstel. En, wacht… op de factuur staat een krabbeltje: Hé, Yvonne, netjes zo, leuk zakcentje.
Hmm… is dat niet Martins handschrift?
‘Vergeet wat je op tv en netflix hebt gezien’, bindt Mariëlle Dijkstra de studenten in T4.04 op het hart. ‘Een verhoor is een serieuze zaak. We zijn aan strenge regels gebonden, een kleine misser kan al leiden tot vrijspraak.’
Geen good cop, bad cop, geen valstrikken, geen al te gekke insinuaties, alleen waarheidsvinding. Wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe? Dat is al lastig genoeg, want een bezoek van de FIOD is geen pretje.

Een stuk of twintig man over de vloer, nog voor het ontbijt

‘Heel ingrijpend’, noemt Van der Ploeg het. ‘Hoeveel mensen denken jullie dat er bij een doorzoeking ineens in je huis staan?’
Zes. Acht. Nee, man, dertien…
De twintig derdejaars Finance, Tax & Advice die op 17 oktober zijn aangeschoven bij de FIOD-gastles bieden tegen elkaar op.
Zeventien!
‘Ja, je zit zo op een stuk of twintig man, afhankelijk van de zaak. En die lopen dan, nog vóór het ontbijt, ineens allemaal door je huis. Ze keren je kasten binnenstebuiten, kijken onder je bed, pikken computers en mobieltjes in.’

De FIOD is het onderdeel van de Belastingdienst dat financiële fraude opspoort. De invallen zijn bekend van radio, tv en andere media.
‘Het publiek mag weten dat we er zijn’, zegt Van der Ploeg, net als Dijkstra gehuld in een zwart poloshirt waarop in koeienletters FIOD staat. Diezelfde vier letters staan op hun diepdonkerblauwe jassen, maar daar zijn ze met een simpel handgebaar weg te strijken achter een klittenbandklep.
Voordat de rechercheurs op actie gaan verzetten ze bergen werk achter hun bureau. Ze putten uit openbaar toegankelijke bronnen, van de Kamer van Koophandel tot en met Facebook.

Tante Coba, wie is dat nou weer?

‘Ik heb weleens iemand opgepakt nadat z’n vrouw had gepost dat ze die avond bij tante Coba op visite gingen. Wie is Coba? Dat was inderdaad familie van de verdachte. Ze kreeg het druk die avond, want wij kwamen ook langs.’
Voor toegang tot niet publiekelijk toegankelijke bronnen heeft de FIOD toestemming nodig.
‘De wet zegt dat we daarvoor een redelijk vermoeden moeten hebben’, zegt Dijkstra. ‘We moeten aanwijzingen hebben. We kunnen niet zomaar iedereen doorlichten.’

De FIOD gaat meestal speuren na een tip van de Belastingdienst of van iemand die werkzaam is in de financiële dienstverlening. Dat hoeven ze deze derdejaars, die het studie-onderdeel Belastingrechtspraak & Ethiek volgen, niet te vertellen. Die weten drommels goed dat ze verdachte transacties altijd moeten melden.’

Telefoontaps… zit je uren te luisteren naar gesprekken die nergens over gaan

Wanneer het Openbaar Ministerie toestemming geeft, gaat de gereedschapskist van de FIOD open. Zo komt men aan gegevens van de bank, accountants en telefoonmaatschappijen.
Spannend is het lang niet altijd, bekent Van der Ploeg. ‘Telefoontaps. Het saaiste wat je je maar kunt bedenken. Zit je uren te luisteren naar gesprekken die nergens over gaan.’

Verdachten van financiële misdrijven kunnen in bewaring worden gesteld. In Groningen bevinden de cellen zich op Industrieterrein Euvelgunne, achter de Hooghoudt-fabriek.
‘Ik droom er weleens van’, zegt Van der Ploeg, ‘verschrikkelijk, drie dagen vast, alleen maar Animal Planet op de tv en vragen of iemand je wc wil doortrekken. En steeds maar weer die vragen. Wie, wat, waar, wanneer en hoe zat het ook alweer?’

‘Ach, is dat mijn handschrift?’, zegt Martin (een glansrol van docent Koos Reitsma)

Verhoren is een kunst op zich. FIOD-medewerkers krijgen een uitgebreide training, maar de derdejaars mogen wel even in het diepe spartelen.
Sterre en Marnix proeven de nieren van Amstel-directeur Martin Molenaar. Ze leggen de smoking gun op tafel, nota 0004.
‘Hé, Yvonne, netjes zo, leuk zakcentje. Waarom schreef u dat?’
‘Ach, is dat mijn handschrift?’, zegt Martin (een glansrol van docent Koos Reitsma), ‘dat zou kunnen, ik zie zoveel facturen voorbijkomen. Ja, ik ken wel een Yvonne, dat is m’n vrouw. Maar we houden werk en privé altijd strikt gescheiden.’