Waarom de Hanze studenten (liever geen) thuistoetsen laat maken

De Hanze doet nauwelijks aan online proctoring. ‘Alleen als het niet anders kan’, zegt adviseur Onderwijs en Onderzoek, Wouter Kerdijk. Ook het minder ingrijpende online surveilleren is niet ideaal.

Het woordenboek zegt dat proctoring en surveillance hetzelfde zijn.
‘Op de Hanze maken we wél een onderscheid. We spreken van proctoring wanneer we een derde partij inschakelen om gegevens te verzamelen van studenten die een digitale toets afleggen. Dat betekent dat die bedrijven tijdens de toets opnames maken, van de studenten zelf en bijvoorbeeld ook van hun beeldscherm. Die bedrijven analyseren de opnames en gaan na of die studenten zich verdacht gedragen. Dat melden ze dan bij de opleiding die kan besluiten om nader onderzoek te doen.’

De Hanze gebruikt proctoring alleen bij student-topsporters en sommige studenten Engineering

Is het een probleem, thuisspieken?
‘Het gebeurt. Net zoals dat vóór corona gebeurde, in de klas en in de tentamenhal. Of het in de afgelopen periode is toegenomen… daarvan heb ik geen duidelijk beeld. Er wordt wel veel over gepraat, natuurlijk. Het is nieuw. Voor corona werd er nauwelijks online getoetst.’

Maar het gebeurde wel?
‘Ja, de Hanze gebruikte proctoring voor een klein aantal studenten. Topsporters bijvoorbeeld. Die leggen soms toetsen af wanneer ze voor langere tijd in het buitenland zijn voor wedstrijden en trainingskampen. Er zijn ook studenten Engineering die voor langere tijd niet op de Hanze komen, wanneer ze op boorplatforms verblijven bijvoorbeeld. Voor die toetsen heeft de Hanze een overeenkomst met ProctorExam, dat is het bedrijf dat de opnames maakt en ze ook analyseert. De studenten die zulke toetsen maken zijn daarvan op de hoogte en geven er toestemming voor. We gebruiken proctoring namelijk alleen als het niet anders kan en als het in het voordeel van de student is. Alles gaat op vrijwillige basis, een student mag altijd weigeren en de toets op de reguliere manier afleggen.’

Het is nog maar de vraag of opnames helpen bij het voorkomen van fraude

Maar er zijn de afgelopen tijd toch ook andere toetsen online afgenomen?
‘Ja, maar daarvoor is geen derde partij ingeschakeld. Het waren docenten en medewerkers die optraden als surveillant. De studenten maakten hun tentamen thuis en de docent hield ze in de gaten via een computerscherm. Sommige surveillanten gebruikten zelfs meerdere schermen.
‘Essentieel bij deze online surveillance is dat er géén beelden worden opgenomen. De student weet dat er iemand toekijkt, maar hij weet ook dat er niets met die data gebeurt en dat er geen beelden worden opgeslagen.’

Dat lijkt me uit fraude-oogpunt geen waterdicht systeem.
‘Nou, nee. Aan de andere kant is het is nog maar de vraag of opnames helpen om fraude op te sporen. Je kunt de vorm van surveillance die we op de Hanze gebruiken vergelijken met de situatie in een leslokaal of tentamenhal. Je kunt afkijken, maar je loopt ook de kans dat je wordt betrapt.’

Op heterdaad, ja. Maar juist dát kan online niet.
‘Nou, je spreekt de student op z’n gedrag aan. Daar begint het mee, op de hogeschool, en ook online. Ik vind die nadruk die nu op controle ligt sowieso niet zo productief. Op een onderwijsinstelling moet het gaan over de vraag hoe je studenten helpt bij hun ontwikkeling, als mens en als professional. Een toets moet geen drempel of een struikelblok zijn, maar iets wat de student helpt om te groeien. Net zoals van andere onderwijsactiviteiten moet de student iets leren van een toets.’

Sommige studenten vinden het juist fijn dat docenten meekijken, zij voelen zich serieus genomen

Houdt de Hanze bij wat studenten vinden van de online toetsing van de afgelopen maanden?
‘De stafdienst Onderwijs & Onderzoek niet. Maar de opleidingen praten er wel over met de studenten. In de signalen die ik opvang, vallen me twee dingen op. Er is een groep studenten die het echt vervelend vinden dat er iemand meekijkt. Via de webcam krijgt de docent toch een inkijkje in je privé-omgeving. Dat je dat onprettig vindt, kan ik me goed voorstellen.
‘Een andere groep vindt het juist fijn dat docenten meekijken. Zij voelen zich serieus genomen: de opleiding laat zien dat ze het belangrijk vindt dat het toetsen eerlijk verloopt. Zo van: ik spiek niet, maar m’n klasgenoten misschien wel.’

Er zijn instellingen waar commotie is ontstaan over deze vorm van surveillance, tentamens die ongeldig zijn verklaard, uitslagen die zoek zijn geraakt. Heeft online toetsen wel toekomst?
‘Het is een heel gedoe, natuurlijk. Met camera’s, microfoons en weet ik al niet. Proctoring kost geld en veel ook. Zelf online surveilleren kost docenten heel veel tijd. Maar de belangrijkste ontwikkeling op dit vlak is dat steeds duidelijker wordt dat kennistoetsen in het onderwijs een minder centrale rol zullen spelen. Kennis is natuurlijk altijd belangrijk, maar het is veel beter om kennis op te doen in een zinvolle context. Wanneer ze kennis nodig hebben voor het uitvoeren van een project of het beantwoorden van een onderzoeksvraag, zullen studenten zich die kennis echt wel eigen maken en als je zo leert onthoud je die kennis ook beter.’

Foto: expressa digital