Zeldzaam vol zit conferentiezaal De Appel. Kris Verburgh spreekt. De Vlaming schreef De Voedselzandloper, een boek over voeding dat, hoewel een tikje aan de zware kant, een enorme aantrekkingskracht op het Nederlandse lezerspubliek heeft. Een deel van dat publiek zit op 14 september in de zaal, zo blijkt als spreekstalmeesteres Andrea Werkman handen laat opsteken: driekwart van de bezoekers heeft de dikke pil tot zich genomen. Of voor zoete koek geslikt, want De Voedselzandloper voldoet zonder twijfel aan de kenmerken van een succesdieetboek.
1
De schrijver heeft z’n sporen verdiend op een onverdacht, goed aangeschreven vakgebied. Verburgh is huisarts, dit boek is mede het resultaat van de contacten met z’n patiënten en de zorgen die hij zich over hun voedingspatroon maakt.
2
Het dieet zet zich af tegen andere diëten en autoriteiten. Verburgh uit bijvoorbeeld twijfels over het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en het Voedingscentrum. Ook raadt hij het publiek aan géén dieet uit de damesbladen te volgen. Die blijken namelijk niet te werken en worden te simpel voorgesteld.
3
Het dieet bestaat uit een kant-en-klaar pakket, waarin sommige producten niet mogen en andere wel (en dat dan het liefst in allerlei precieze hoeveelheden). Verburgh verbeeldt dat in het model van een gestileerde zandloper, waarbij de bovenste driehoek aangeeft wat de dieetvolger niet (of weinig) mag eten en de onderste waarmee hij dat dient te vervangen.
4
Adviezen die voor controverse zorgen mogen niet ontbreken. Verburghs raadt aan om flink te minderen met melk, aardappelen en brood. Producten waarmee hele generaties lagelanders groot zijn geworden en zo’n beetje synoniem zijn voor alles wat gezond is. De mensen die in deze sfeer zijn opgegroeid zullen de wenkbrauwen fronsen. Daar staan dan weer veel volgelingen van Verburgh tegenover die melk, brood en aardappelen inmiddels tot verboden voedsel hebben verklaard.
5
Een succesdieet bevat altijd producten die vrijwel ongelimiteerd mogen worden genuttigd. Die diëten herken je al aan hun naam: het brooddieet, het sherrydieet, het eierdieet, het kwarkdieet, het proteïnedieet. Hier is Verburgh tamelijk standaard: de mens kan nooit te veel groente eten. En peulvruchten zijn ook al eeuwen heel gezond.
6
De schrijver serveert opmerkelijk nieuw voedsel of iets enorm verrassends. Het Zandloperdieet dient havermout op (wel graan, maar toch goed), walnoten (wel vet, maar goed vet), blauwe bessen (geen bosbessen, maar net zo lekker en zeer gezond) en pure chocola (wel lekker, maar toch niet verboden). Maar nog opzienbarender is dat Verburgh beargumenteert dat goede voeding voor nu (de Zandlopervoeding, dus) precies die voeding is die verouderingsprocessen vertraagt en ouderdomsaandoeningen uitstelt.
Er zitten ook tegenstanders van de zandloper in de zaal
Kort en goed, wie het Zandloperdieet volgt mag zich te buiten gaan aan studentenhaver (noten, zaden, havermout), fruit, groente en chocola. Heerlijk, en alsof dat al niet beloning genoeg is blijf je eeuwig jong en gezond en krijgt zelfs dementie geen vat op je.
Al deze ingrediënten verklaren waarom Kris Verburgh is uitgegroeid tot een goeroe. Zijn gedrevenheid zal ook meewerken, net als zijn slanke lijn (een dikke diëtist is slechtere reclame voor de zaak dan een kale kapper) en zijn vriendelijke Vlaamse tongval.
Na zijn vlotte betoog zijn er genoeg mensen die Verburgh publiekelijk bedanken voor de wending die zijn dieet aan hun leven heeft gegeven. (‘Jammer is dat het me maar niet lukt om mijn huisgenoten over te halen om géén melk meer te drinken. Heeft u een tip?’)
Maar in de zaal zitten ook tegenstanders van de zandloper. ‘Bent u wel kritisch?’ ‘Wat doet u als u een onderzoek tegenkomt waarvan de resultaten strijdig zijn met uw theorieën?’ ‘Zijn uw adviezen niet, net als die van het Voedingscentrum, in lijn met de belangen van de voedselindustrie?’
Het zou heel raar zijn als Kris Verburgh op deze vragen had gereageerd met een volledige bekentenis. Net zo raar als dat er een kraampje van Leonidas in de zaal had gestaan waar het Belgische bonbonbedrijf studentenhavermoutchocola had verkocht. Heel sneu voor de complotdenkers, maar dat kraampje stond er dus niet.
Of het Zandloperdieet soelaas biedt, zal de tijd moeten leren. De tekenen zijn niet gunstig, want in één ding heeft Verburgh zeker gelijk: op de lange termijn blijkt geen enkel dieet te werken. En als dat ook geldt voor de Zandloper: vette pech!
