Niet oordelen!!!

Werkt papegaaien echt? Kun je mensen die niets willen vertellen aan de praat krijgen? Hoe word je geen robot? Dit en nog veel meer waait voorbij tijdens de les van Maarten Koekkoek.

Half elf, buiten herfst het vriendelijk. De eerstejaars Toegepaste Psychologie doen alsof ze thuis zijn en lokaal K0.02 van de Marie KamphuisBorg is de woonkamer.
‘Uh, waar is Anke?’, wil docent Maarten Koekkoek weten.
‘Ja, hier, hoehoe’, zegt Anke, druk doende zich in een stoel te wurmen.
‘Applausje voor Anke. Zij had de hoogste score op de test, 93 procent.’
Zestien paar handen klappen.

‘De test is best goed gemaakt’, zegt Maarten, ‘een paar mensen moeten herren, een stuk of vier.’
‘Ja, ik had één fout te veel’, zegt Laurens, ‘één foutje!’
‘Dat hoor ik wel vaker, één foutje maar. Dat klinkt droevig, maar je moest dertig van de 44 ja-nee-vragen goed hebben. Je had er dus niet één te veel fout, maar vijftien.’
Dat vindt de klas leuk, maar nog leuker is Grieteke die komt binnenwaaien. Ze gooit de deur achter zich dicht, midden in het gezicht van de ook al verlate Dennis. Als iedereen is uitgelachen, begint het echte werk.
De studenten hebben thuis geoefend met interviewen. Het interview is een beproefde methode om hulpvragen van cliënten boven water te krijgen. Vorige week gaf Maarten tips en trucs. Papegaaien, bijvoorbeeld, het laatste gedeelte van de zin van de gesprekspartner gebruiken als begin van een volgende vraag.

Als je te veel met de techniek bezig bent, krijgt het gesprek iets robot-achtigs

‘Ik deed het de hele tijd’, zegt een studente achter in de klas. ‘Je zou denken, dat valt enorm op, maar nee. M’n vriendinnen hadden het totaal niet in de gaten.’
‘Mijn vader wel, die had het meteen door.’
‘Als je vader het meteen doorhad’, papegaait Maarten, ‘heb je het té nadrukkelijk gedaan. Jullie werken sowieso te hard. Op jullie filmpjes zag ik jullie ook steeds zitten zweten, doe ik wel het wel zoals het moet? Snap ik heel goed. Maar als je te veel met de techniek bezig bent, krijgt het gesprek iets robot-achtigs.’
Nee, het moet wel menselijk blijven en ANNO kan daar bij helpen.
‘A, N, N, O, dat moeten jullie natuurlijk wél weten, waar staan die letters voor?’
Aandacht en nieuwsgierigheid, dat komt er vlot uit, maar dan…
‘N, O. Dat is eigenlijk één punt’, zegt Maarten, ‘maar het is zo belangrijk dat we er twee letters voor gebruiken. Niet Oordelen. Want jongens, dat doen we zo graag, oordelen, in ieder gesprek. Als je wilt weten wat degene die voor je zit denkt en voelt, moet je hem of haar niet de mond snoeren met je oordeel. Laat ze vertellen.’

Nienke heeft na de pauze bijna het omgekeerde probleem in lokaal K0.05. Ze interviewt Grieteke over haar leefstijl, maar Grieteke wil daar eigenlijk liever niet over praten.
‘Heb je het makkelijk kunnen vinden?’
‘Ja.’
‘Je was wat later, zag ik.’
‘Ja.’
‘Wil je wat drinken?’
‘Nee.’
‘Gelukkig maar, want ik kan je eigenlijk ook niks aanbieden hier.’

Ik ben non-stop met school bezig. Soms ben ik om half twaalf ’s avonds nog aan het leren

Na enig wrikken krijgt Nienke Grieteke aan de praat over ‘haar afschuwelijke leefstijl’, zoals Grieteke het noemt. Ze eet niet gezond eet en aan beweging komt ze nauwelijks toe.
‘Wat versta je onder gezond eten?’
‘Groente en fruit en zo, en dat je daar op let.’
‘Waarom vind je dat je daar op moet letten?’
Zo brengt Nienke akelig precies Grietekes opvattingen over haar leefstijl in kaart.
‘Dan ga ik nu soepel oversliden naar een ander onderwerp’, zegt ze als het eitje gepeld is. ‘Hoe zit het met de balans tussen opleiding en privé?’
‘Ik ben non-stop met school bezig. Soms ben ik om half twaalf ’s avonds nog aan het leren.’
‘Hoe kan… Gaat dat wel?’
‘Ik leef nog. En dat was vorige week, toen was ik achter geraakt.’
‘Hoe kwam dat?’
‘Ik ben niet gefocust. Ik zit veel te veel tussendoor te klooien, laat me te veel afleiden.’
‘Wat zou je daaraan kunnen doen?’
‘Mijn mobiel uit het raam gooien, dat zou kunnen helpen. Of nee, niet uit het raam, natuurlijk, maar gewoon naast me laten liggen, maar dat lukt dus niet.’
‘Je hebt het prima gedaan’, zeg Elize die het interview observeerde. Ze somt de plussen van Nienkes prestatie op, en één minnetje.
‘Nadat Grieteke zei dat ze nogal inactief was vroeg je: “Heb je ooit weleens overwogen om iets te gaan doen?” Dat kán als een oordeel worden opgevat.’

Foto: Luuk Steemers