Onderzoek: Voel je je beter door social media, of juist slechter?

Het aantal jongvolwassenen met problemen stijgt. Social media worden vaak aangewezen als boosdoeners. Studentenpsycholoog Bianca de Vries onderzoekt of dat waar is.

‘Tussen je 18-de en je 25-ste levensjaar kom je voor belangrijke keuzes te staan. Er komen moeilijke vragen op je pad. Welke opleiding moet ik volgen? Waar ga ik wonen? Hoe ziet mijn toekomstige beroep eruit? Daarnaast is de jongvolwassenheid vaak de periode waarin je uit huis gaat. Je verliest je oude netwerk en je moet nieuwe vrienden maken. De druk die jongvolwassenen daarbij ervaren maakt ze kwetsbaar voor allerlei psychische problemen. Degenen die met die problemen kampen, ervaren vaak gevoelens van leegte in zichzelf.’

Leegte in jezelf, is dat hetzelfde als eenzaamheid?

‘Bij eenzaamheid denk je al snel aan sociale isolatie, aan mensen die weinig contact hebben met anderen. Je ziet meteen een senior voor je die in z’n eentje op z’n kamertje zit te verpieteren. Die vorm van eenzaamheid speelt minder bij de jongvolwassenen. Bij hen staan de emotionele componenten op de voorgrond. Een negatief zelfbeeld, sociale angst, aansluitingsproblemen, het gevoel er niet bij te horen.’

En daar hebben steeds meer jongvolwassenen last van?

‘Onderzoek van het Centraal Bureau voor Statistiek toont aan dat 11,4 procent van de jongeren en jongvolwassenen zich regelmatig eenzaam voelt. Dat is een hoger percentage dan het aantal 75-plussers dat worstelt met eenzaamheid.’

Dat CBS-onderzoek speelt zich af in de corona-tijd, een periode waarin het moeilijk was elkaar te ontmoeten.

‘Ja, dus dat aspect zal zeker in de cijfers tot uitdrukking zijn gekomen. Maar hoe het precies zit… daar doet de Open Universiteit een grootschalig onderzoek naar. Omdat ik Gezondheidspsychologie studeer aan de OU, mag ik ook een steentje aan dat onderzoek bijdragen. Maar mijn deel richt zich niet op de invloed van de coronalockdowns. Ik concentreer me op het mogelijke effect van social media. Want de stijging van de eenzaamheidsklachten van jongvolwassenen gaat gelijk op met een toename van het gebruik van die media.’

Aha, en dan zou het dus zo kunnen zijn dat…

‘Precies, dat hoor je dus heel vaak. Die jongelui voelen zich eenzaam, ja duh, ze zitten de hele dag op hun mobieltje. En dat laatste klopt: jongvolwassenen houden zich per dag gemiddeld 225 minuten bezig met social media. Maar een relatie tussen die twee is niet aangetoond. En ik ben heel erg benieuwd naar hoe dat dan zit.’

Het verbaast me eigenlijk dat dat nog niet onderzocht is.

‘Onderzoek naar social media is er natuurlijk wel. Het heeft wisselende uitkomsten. Sommige onderzoeken laten zien dat jongeren en adolescenten er positieve associaties bij hebben: door social media kun je contact met je vrienden maken en je gevoelens uiten. Andere tonen een mogelijk verband met negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid van adolescenten. Maar over de leeftijdsgroep van jongvolwassenen is nog erg weinig bekend.’

Op welke vragen moet jouw onderzoek antwoord geven?

‘Ten eerste of er een relatie tussen deze twee verschijnselen is. Dat is de kern: zorgen social media wel of niet voor gevoelens van verbondenheid met anderen? Een andere vraag is of er een verschil is tussen actieve en passieve gebruikers. Je kunt je voorstellen dat mensen die zelf veel posten positiever over social media zijn dan degenen die alleen maar volgen. Natuurlijk is het ook interessant om te zien of er verschillen zijn tussen mannen, vrouwen en de populatie van non-binairen en genderqueers. Dat er verschillen zijn is aannemelijk. Zo besteden vrouwen meer tijd op social media dan mannen. Over mannen is dan weer bekend dat ze niet graag praten over eenzaamheid.’

Hoe zorg je ervoor dat de jongvolwassenen die de vragenlijst invullen een goede afspiegeling van de doelgroep zijn?

‘Dat is heel veel werk, en dan beperk ik me nog tot de drie noordelijke provincies. Ik probeer overal ingang te krijgen, instellingen, bedrijven, mbo-opleidingen, de universiteit, hogescholen. Onder de respondenten zitten relatief veel studenten, maar dat is logisch, want een groot deel van de jongvolwassenen studeert ook nog. Het gaat trouwens verrassend goed, de respons is best groot. Ik zit al bijna aan mijn streefaantal van 500 respondenten. Maar hoe meer hoe beter.’

——————————————————————————————————————–

Bianca de Vries is studentenpsycholoog op de Hanzehogeschool. Van jou wil ze weten: voel je je door sociale media meer verbonden met anderen, of juist minder? Het antwoord geef je door DEZE VRAGENLIJST in te vullen.

Foto (fragment): Robin Worrall