Stress en prestatiedruk. Studenten hebben ermee te maken, maar wie niet? Stress hoort volgens lector Klaske Veth gewoon bij het leven.
Stress? Daar is niks mis mee. Zie het als iets positiefs, of in ieder geval niet als puur negatief. Dat is de boodschap van Klaske Veth tijdens haar in sneltreinvaart gegeven lezing in de Van OlstBorg op 26 september. Veth is lector Duurzaam HRM aan de Hanzehogeschool. Dat lectoraat houdt zich volgens de uitnodiging voor de bijeenkomst bezig met ‘de onderzoekslijnen Well-being@Work, (Zelf)Leiderschap en Inclusief ondernemen… hieronder vallen thema’s als (sociaal psychologisch) HRM, vitaliteit, healthy ageing, (persoonlijk) leiderschap en sociale impact.’
Er zit maar een heel dunne lijn tussen bevlogenheid en overspannenheid
Het is een lijst waarvan je acuut in de stress zou schieten en Veth geeft toe dat haar tong weleens op de schoenen hangt. ‘Het is een continue dans’, zegt ze, ‘er zit slechts een dunne lijn tussen bevlogenheid en overspannenheid.’
En die lijn breekt kennelijk steeds vaker, want het aantal mensen met een burn-out stijgt volgens Veth ieder jaar. Werknemers die opbranden en bezwijken ander de werkdruk. Hoe maken we daar een eind aan? Dat is een vraag waarmee ook de Hanze al tijden worstelt.
Een deel van het antwoord is gelegen in onze omgang met stress. Veth haalt een mooi onderzoek aan van de Canadese stress-onderzoeker Sonia Lupien. Die liet twee groepen studenten dezelfde test doen. De ene groep kreeg te horen dat de test stress zou veroorzaken, maar dat dat er gewoon bij hoorde.
De blijde boodschap is: milde stress is goed voor de mens… en voor de rat, natuurlijk
De andere groep kreeg alléén te horen dat de test stress zou opleveren. De eerste groep was na het afleggen van de test beduidend minder ontregeld. Hieruit trok Lupien de conclusie dat mensen stress beschouwen als ongewenst, iets wat er niet zou moeten zijn, ze labelen het als negatief.
Inmiddels trekt Lupien de wereld over met de blijde boodschap dat milde stress juist goed is voor de mens. En voor de rat, natuurlijk, want dat toonden Yerkes en Dodson al aan in 1908. Uit hun niet bepaald diervriendelijke tests bleek dat de knaagdieren beter presteerden wanneer ze een beetje stress ervoeren dan dat ze géén stress hadden. Bij véél stress gingen de beestjes weer minder goed presteren. Die effecten waren in alle opzichten sterker wanneer de taken die de proefdieren moesten uitvoeren moeilijker waren.
Vergis je niet: van een stressloos bestaan wordt een mens ook niet gelukkig
Oké, een beetje stress is dus goed, maar hoe zorg je ervoor dat de stress niet te heftig wordt? Tja, dat is een zoektocht. Veth noemt het ‘een precaire dans’. We willen allemaal presteren, we moeten allemaal presteren en we zullen allemaal presteren. Want vergis je niet: van een stressloos bestaan wordt een mens ook niet gelukkig. Niet voor niets bestaat er de zogeheten bore-out. ‘Een volledig stressvrij, rimpelloos leven bestaat trouwens niet eens, als je maar lang genoeg leeft, loop je altijd wel een keer tegen een portie ongeluk aan.’
Het beste wat we kunnen doen is (leren) leven met het ongeluk, de tegenvallers en de onvolmaaktheid. Hoe? Veth raadt het publiek in lokaal B1.083 aan om De Kunst van het Ongelukkig zijn van Dirk De Wachter te lezen.
De financiële toekomst van de jeugd van tegenwoordig ziet er ook al niet rooskleurig uit
Als we ons zélf geen druk opleggen, doet de omgeving dat wel. De baas, de collega’s, de bedrijfscultuur, de maatschappij, het leven op aarde. Het is onmogelijk om je aan die druk te onttrekken. ‘Vanochtend hoorde ik op het nieuws dat twintig procent van de jongeren lijdt aan klimaatstress. Eén op de vijf jongeren is bang dat de wereld vergaat als we niet snel iets doen aan de klimaatverandering. Gerrit Komrij zei het al: de mensheid hangt als een rijpe appel aan de boom.’
De financiële toekomst van de jeugd van tegenwoordig ziet er ook al niet rooskleurig uit. Minister-president Mark Rutte heeft het gezegd en Veth roept het in herinnering: de huidige jongeren vormen wellicht de eerste naoorlogse generatie die armer zal zijn dan die van hun ouders.
Kortom, er is reden genoeg voor somberte, doemdenkerij en dikke stress. Maar Veth ziet net zo goed redenen voor optimisme. Het nieuwe economische model van Kate Raworth bijvoorbeeld: de donuteconomie. Het groeiende besef dat de er genoeg is voor iedereen, maar dat we die welvaart beter moeten verdelen. De Friese paradox, die inhoudt dat Nederlanders met minder geld niet per se minder gelukkig zijn.
Veth had een dik betaalde baan had bij een zuivelbedrijf: ‘Op een gegeven moment besefte ik dat ik niet meer in melk geloofde’
‘Het gaat om zingeving, om purpose’, citeert Veth de voorzitter van de Yale Universiteit Peter Salovey, tevens grondlegger van het begrip Emotionele Intelligentie (EQ). Die zingeving illustreert ze met vijf om elkaar heen cirkelende factoren. Positieve emotie, betrokkenheid, verbondenheid, betekenis en verwezenlijking. Deze kernbehoeften bepalen of je gelukkig bent in het leven. En dus ook in het werk, zegt Veth, die ooit een dik betaalde baan had bij een zuivelbedrijf. ‘Totdat ik op een gegeven moment besefte dat ik niet meer in melk geloofde.’ Dat werk had voor haar z’n zin verloren en Veth ruilde het in voor een baan in het onderwijs. Dat betaalde minder, maar gaf haar meer voldoening. Ondanks de stress en de werkdruk die daarmee gepaard gaan.
————————————————————————————————————–
De lezing Energiek, fit en balans in je werk van lector Klaske Veth is een onderdeel van de Balans in je Werk Weken van de Hanzehogeschool.
