Jarenlang hield Studium Generale lezingen onder de noemer ‘Everything you always wanted to know’. Dit jaar zijn die in een nieuw jasje gestoken. De serie heet nu ‘ Wat Wikipedia je niet vertelt over…’. Het gaat niet langer om encyclopedische kennis, maar om verhalen, verdieping en de persoonlijke visie van de spreker. Maandag 17 september was de eerste van vier lezingen over literaire (anti)helden uit de wereld van film, kunst, dans en muziek: Dracula.
Inleider Frans-Willem Korsten noemt Dracula een nomadisch personage. Hij zwerft, verandert en duikt steeds weer op. Vlat, een Roemeense heerser uit de 15e eeuw die zijn vijanden aan een houten spies reeg, vormde de basis voor het boek over Dracula van Bram Stoker uit 1897. In de talloze films over Dracula speelt dit verhaal nauwelijks een rol. Beroemde Dracula’s werden gespeeld door Bela Lugosi, Klaus Kinski en Christopher Lee, met altijd een mooie vrouw als slachtoffer. In The Fearless Vampire Killers, een film van Roman Polanski uit 1966, speelt Sharon Tate de beeldschone vrouw. Twee jaar later wordt ze vermoord door vier leden van de Manson Family.
Hilarisch is het You Tube-filmpje The Count meets Cookie Monster. Vampiers hebben last van obsessieve teldwang (arithmomanie). Bij een schaal koekjes wil Count Van Count (let op de woordgrap: in het Engels is Count zowel tellen als Graaf) de koekjes tellen, koekiemonster wil ze opeten. Compromis: de graaf (een moderne Dracula) telt ze, daarná eet koekiemonster ze op. Zo leer je tellen als kleuter, een proces dat volgens Korsten met angst is verbonden. Tellen is in de folklore gerelateerd aan vampiers. Wil je je verdedigen tegen een vampier, strooi graankorrels, zorg dat hij wat te tellen heeft, dan kun je ontsnappen!
Korsten vraagt zich af waarom een fictief personage ons zo lang kan blijven boeien. Dat zit vooral in zijn mogelijkheid tot aanpassing. Korsten geeft vier redenen.
Het personage moet elementen hebben uit de hogere en de lagere cultuur, een appèl doen op seksuele emoties, griezelig zijn, macht hebben. In de oudste verhalen van Vlad de Spietser zien we de tegenstelling tussen oost en west. In de latere films draait het om seks en bloed. Tegenwoordig zien we ook de relatie tussen geld en bloed.
Een tweede punt is de dialectische relatie met de tegenpool. Jezus Christus zei: ‘Dit is mijn bloed’ . Het draait, ook bij Dracula, die volgers wil hebben en niemand dood maakt, om goed en kwaad.
Ook moet het personage in leven geroepen kunnen worden door verschillende media en door verschillende genres zoals film, boek, tv en muziek.
Tenslotte moet het personage relatief eendimensionaal zijn. Niet te ingewikkeld. Dracula voldoet daaraan. Hij kan uit z’n kist komen en hij kan niet dood. Nou ja, behalve – daar komt Vlat weer om de hoek – als je een spies door zijn hart steekt.
Korsten wijst op de relatie met het kapitalisme. Zoals een vampier geen druppel bloed wil verspillen, wil de kapitalist geen geld verspillen. Karl Marx wees er al op dat de kapitalist de arbeider uitzuigt als een vampier!
In Amerika kun je tegenwoordig via implantaten echte vampierhoektanden krijgen. En ook dat is weer gerelateerd aan geld. Korsten toont een tv-interview met vampierman Patrick Rodgers, die met succes zijn bank Wells Fargo aanklaagt. Die wil hem uit zijn huis zetten wegens hypotheekschuld. Hij wint het proces en het omgekeerde gebeurt: vampierman zuigt de bank leeg!
Op facebook is een nieuwe hit: Vampire Wars. De tip die spelers daar krijgen: Always bank your blood! Dracula zwerft en leeft voort!
Willem Muste
29 oktober: Faust
26 november: Don Quichot
10 december: Don Juan
