De ramadan is een uitdaging. Hoe houden studenten dat vol als de nachten kort zijn, de dagen lang en er toetsen en tentamens op het programma staan?
De islamitische vastenmaand, de ramadan, eindigt vandaag (20 april). De ramadan is een maand waarin moslims niet eten en niet drinken tussen zonsopgang en zonsondergang. In deze vastenperiode mogen ze gedurende de dag ook geen seks hebben, en roken is ook niet toegestaan. Dit alles kan een grote uitdaging zijn. Zeker wanneer de ramadan valt in de periode waarop de dagen lang zijn. Student HBO-Rechten Murtaza (24): ‘Alle moslims vasten, maar in Europa schijnt de zon in deze tijd van het jaar langer dan in het Midden-Oosten, dus voor ons zijn het langere dagen.’ Farmacie-student Fadia weet wat dat betekent. ’Twee jaar geleden viel de ramadan halverwege de zomer. Toen was het nog langer licht. Het waren intensieve dagen, want ik had een strak rooster met soms maar één pauze.’
Waarom doen studenten mee aan de ramadan?
‘Het is een verplichting, de islam heeft vijf pilaren en de ramadan is er daar één van. Dus door mee te doen, hoop ik uiteindelijk een plekje te krijgen in het hiernamaals’, legt Morris uit. De student Social Work doet dit jaar voor het eerst volledig mee aan de ramadan. ‘Ik ben half Nederlands en half Marokkaans, maar ik ben niet opgevoed als moslim. Veel van mijn vrienden wel en ik ben erachter gekomen dat de islam mij het antwoord biedt op veel vragen.’
De 24-jarige Fadia, die Farmacie studeert op de Rijksuniversiteit Groningen, doet sinds haar veertiende volop mee aan de ramadan. ‘Mijn ouders en familie zijn moslim en vanaf de puberteit is het een soort van plicht om mee toe doen. Het is een vibe, net zoiets als kerst voor christenen. Daarvan wil je ook deel uit maken.’ Student HBO-Rechten Murtaza (24) komt uit Afghanistan en doet mee met de ramadan vanaf zijn dertiende. ‘Mijn familie is strenggelovig en de ramadan is één van de verplichtingen voor moslims, en die plicht kom ik dus na.’
Wat betekent de ramadan voor jou?
De ramadan is veel meer dan niet eten en drinken, vertelt Fadia. ‘Voor mij gaat het meer om zelfdiscipline en zelfreflectie. Als je in staat bent om basisbehoeftes als eten en drinken te negeren, kun je alle slechte behoeftes makkelijker weerstaan. Ik noem het een detoxing van de ziel.’
Het gaat ook niet alleen om het meevoelen met de armen, zegt Morris: ‘Uiteindelijk is het de bedoeling dat je na de ramadan een betere versie van jezelf bent geworden. Dat je er bijvoorbeeld toe komt om niet meer te schelden, niet meer te liegen en niet meer te roddelen over andere mensen. Als je dat wel doet, kun je tijdens de ramadan net zo goed wél eten.’
Hoe doe je aan de ramadan op school?
Morris heeft drie dagen in de week les van ongeveer half tien ’s ochtends tot vijf uur ’s middags. ‘Ik heb weleens gehad dat ik erg moe was en de hele nacht had doorgeslapen. Daardoor heb ik niet meer kunnen eten. Dat werd dus een moeilijke dag, maar ik heb gewoon doorgezet. Ik heb ook niet veel problemen met vasten in de klas. Juist de mensen die in de klas met hun broodjes bezig zijn lijken minder geconcentreerd.’
Voor Murtaza’s gevoel ging de ramadan dit jaar vlot voorbij. ‘Het was zwaar geweest als ik het drukker zou hebben gehad op de studie. Maar voorgaande jaren lukt het ook altijd. Voor mij zijn alleen de eerste paar dagen moeilijk, daarna wordt het een gewoonte.’
Fadia loopt stage en heeft daardoor de mogelijkheid om haar rooster aan te passen aan de ramadan. ‘Alles wat meer concentratie kost, plan ik in het begin van de dag. Tijdens de erg drukke dagen probeerde ik in de pauze een dutje te doen. Maar tot nu toe gaat het heel goed.’
En toetsen en tentamens, hoe doe je dat?
Docent Joris Gazendam (HBO-Rechten) hoort nooit dat zijn vastende leerlingen het zwaar hebben tijdens ramadan. ‘Het is ook niet echt een onderwerp waarover ze vanuit zichzelf klagen, denk ik.’ Fadia bevestigt het. ‘Vasten is iets voor jezelf en ik zou er niet snel voor kiezen om aan te geven dat ik een extra pauze nodig heb. Stel dat ik het echt niet trek… nou, dan zou ik het vasten wel verbreken.’
‘Ik heb op dit moment geen toetsen op de opleiding’, zegt Morris. ‘Maar ik zou een dagje overslaan wel overwegen als ik echt een belangrijke toets zou hebben.’ Voor Murtaza is dit echter geen optie, integendeel. ‘Wij geloven erin dat hoe moeilijker het voor je gaat, hoe meer punten je meeneemt voor je goede daden.’
Zou de Hanze rekening moeten houden met ramadan?
‘Ik heb vriendinnen die het tijdens de ramadan niet lukt om de hele dag colleges te volgen’, zegt Fadia. Daar zou de Hanze best rekening mee mogen houden, vindt Morris. Docent Joris Gazendam twijfelt of dat zal lukken. ‘Mijn ervaring met de roostering op de Hanze is dat er weinig rekening wordt gehouden met studenten. Roosters worden gemaakt vanuit de beschikbaarheid van de docenten.’ Murtaza vindt dat de Hanze daarin niets hoeft te veranderen. ‘Als moslim mag je je juist niet onderscheiden, je moet gewoon meedoen met de rest.’
Morris, Fadia en Murtaza kunnen de vasten goed combineren met hun studie. ‘Ik merk dat ik veel minder snel geïrriteerd raak’, zegt Morris. De zelfreflectie waarvan Fadia zoveel goeds verwacht, heeft al wat opgeleverd. ‘In de Irakese moskee waar ik heenga, heb je zorgprojecten waarin ik probeer te investeren.’
Foto (fragment): Katerina Kerdi
