De instroom van nieuwe studenten in september is vrijwel zeker lager dan vorig jaar. Één van de oorzaken van de daling is de aanstaande invoering van de basisbeurs.
Het dagblad Trouw heeft de hand gelegd op de aanmeldingscijfers voor het hbo. Uit het artikel dat daarover verscheen, komt naar voren dat hogescholen rekening moeten houden met een beduidend lagere instroom. Dat wil zeggen dat ze in september minder nieuwe studenten zullen kunnen verwelkomen dan vorig jaar. Het hbo moet bij sommige opleidingen niet raar opkijken van een daling van een procent of tien.
Naar de redenen voor die daling van de instroom is het gissen. Maar één factor speelt zeker een rol, zo meent onder meer de hbo-koepel Vereniging Hogescholen. En dat is de mogelijke herinvoering van de basisbeurs.
De boeggolf van 2014, het kielzog van 2022
Toen minister Jet Bussemaker in 2013 aankondigde om het sociaal leenstelsel in te voeren, besloten flink wat jongeren die net van de middelbare school kwamen om geen tussenjaar te nemen. Zij wilden het recht op een basisbeurs niet verspelen en begonnen meteen na het halen van hun diploma aan een vervolgopleiding in het hoger onderwijs. Het gevolg was een piek in de instroom in 2014. Het boeggolfeffect werd dat genoemd, naar het water dat een varend schip voor de boeg uit stuwt.
In 2022 krijgen we te maken met het omgekeerde, een kielzogeffect. Dat is het water dat achter een varend schip turbulentie teweegbrengt. Het schip in kwestie is het sociaal leenstelsel. Het kabinet wil dat in 2023 vervangen door een basisbeurs.
Jongeren die de komende maanden hun diploma halen, krabben zich achter de oren. In september gaan studeren betekent studeren onder het regime van het leenstelsel. Studeren nog een jaartje uitstellen kan betekenen dat ze in 2023 kunnen beginnen met een basisbeurs op zak. Dit is een behoorlijke prikkel om in 2022-2023 een tussenjaar te nemen.
Twijfelaars, rekenaars en leenhuiveraars
Of de basisbeurs er in 2023 daadwerkelijk komt, staat niet helemaal vast. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne hebben het financieel-economische beleid van het vierde kabinet-Rutte op losse schroeven gezet. En dat zou weleens kunnen leiden tot uitstel of afstel van de herinvoering van de basisbeurs.
Basisbeurs of geen basisbeurs, de meeste middelbare scholieren zullen zich er weinig van aantrekken en toch meteen gaan studeren. Maar de twijfelaars, de rekenaars en de schoolverlaters met leenhuiver leggen genoeg gewicht in de schaal. Zij zorgen in september voor het dal in de instroomcijfers.
Instroompieken en -dalen zijn nooit prettig: het levert een boel gedoe op voor de opleidingen. Een daling van het aantal hoogopgeleiden is ook een bittere pil voor sectoren waarin nu al personeelstekorten zijn (zoals de zorg, het onderwijs en de techniek). Maar wie er van een afstandje naar kijkt, zal constateren dat de gevolgen te overzien zijn. Wanneer de basisbeurs eenmaal is ingevoerd, trekt de zaak in een paar jaar weer recht. Als het schip rustig verder is gevaren, bereikt het water uiteindelijk weer het oude het peil.
——————————————————————————————————————–
De Vereniging Hogescholen is van plan om vóór april een officiële stand van zaken over de landelijke aanmeldingscijfers naar buiten brengen. Rond die tijd zal de Hanzehogeschool waarschijnlijk ook bekend maken hoe het staat met de aanmeldingen voor haar opleidingen.
Foto (fragment): Chris Pagan
